Staatssecretaris Sander Dekker: ‘Combineer academische vrijheid met maatschappelijke verantwoordelijkheid’
Staatssecretaris Sander Dekker roept universiteiten op kennis vrij toegankelijk te delen. ‘Kennis is pas kennis als ze gedeeld wordt.’ Zijn toespraak tijdens de opening van het academisch jaar is ook een ode aan geëngageerde dwarsdenkers.
Open staan voor ideeën van buiten
Hoe moeten wetenschap en samenleving zich tot elkaar verhouden? Het is de hamvraag waarmee Sander Dekker het academisch jaar in Leiden opent. De staatssecretaris noemt het cruciaal dat kennis niet verstopt is achter dure abonnementen op wetenschappelijke tijdschriften. Als Leids alumnus bestuurskunde kent Dekker het klappen van de zweep: ‘Kennis is pas kennis als ze gedeeld wordt. Wetenschappers moeten zoveel mogelijk het debat aangaan. In de media en op straat. En door open te staan voor ideeën van mensen van buiten de universiteit.’
Combineer vrijheid met maatschappelijke verantwoordelijkheid
De bevlogen Dekker heeft zijn gehoor dan al aan zich weten te binden met een ode aan de dwarsdenker, zoals aidsonderzoeker Joep Lange, onze eigen student Laurens van der Graaff en de Leidse alumni Willem Witteveen en Lidwien Heerkens. Zij kwamen allen om in de vliegramp boven Oekraïne. Lange liet zich niet beteugelen door de heersende opinie dat aids een typische homoziekte was en daardoor maakte hij de bestrijding van aids mede mogelijk. De staatssecretaris roept wetenschappers op het lef te hebben tegen heersende conventies in te gaan. Maar wetenschap moet geen doel op zich worden. ’Combineer academische vrijheid met maatschappelijke verantwoordelijkheid.‘
Carel Stolker: Verbinden in een ‘bezeten wereld’
Rector magnificus Carel Stolker staat, refererend aan alle rampen deze zomer, stil bij de ‘bezeten wereld’ waarin wij leven. Stolker brengt die wereld de Pieterskerk binnen, onder meer met de Krimstudent die in januari als Oekraïner in Leiden een uitwisselingsprogramma begon, en als ‘Rus’ lijkt terug te keren. Wat kan een universiteit in deze bezeten wereld doen? ‘Veel’, meent Stolker. Hij ziet de kracht van een eeuwenoud, academisch netwerk dat inmiddels onze hele aardbol omspant. ‘Waar de internationale politiek lijkt vast te lopen, vormen universiteiten nog een van de weinig netwerken die werkelijk blijven verbinden, van land tot land en van regio tot regio. Met al die opwinding over accreditaties en de zucht naar de nieuwste rankings wordt die rol maar al te vaak vergeten.’
Vivek Goel: Kennis verspreiden via MOOCs
Volgens spreker Vivek Goel zijn MOOCs bij uitstek het middel om kennis te verspreiden, vooral ook onder mensen die slecht toegang hebben tot hoger onderwijs. Goel is Chief Academic Strategist bij Coursera, het online platform waar universiteiten hun online cursussen aanbieden. Hij ziet veel voordelen voor universiteiten. Hun expertise wordt wereldwijd zichtbaarder en dankzij MOOCs verbetert de kwaliteit van het onderwijs. Zo verbeteren de digitale suggesties van duizenden deelnemers de cursussen en de handboeken.
Regulier onderwijs ook internationaler
Een ander pluspunt is dat die duizenden internationale studenten voor meer diverse perspectieven zorgen. Edwin Bakker, Leids hoogleraar (contra)terrorisme kon dankzij zijn MOOC in kaart brengen hoe deelnemers uit meer dan 140 landen tegen terrorisme aankijken. En Arabist Maurits Berger maakte na zijn MOOC ’Sharia in the West’ een aangepaste SPOC: Small Private Online Course. Berger selecteerde een groepje zeer gemotiveerde deelnemers uit het buitenland en voegde die samen met Leidse studenten. MOOCs maken dus ook het reguliere onderwijs internationaler, aldus Goel.
Simone Buitendijk: MOOC past in onderwijsstrategie
MOOCs zijn de hype ver voorbij en passen in onze onderwijsstrategie, betoogt vicerector Simone Buitendijk. De Universiteit Leiden wil een bijdrage leveren aan grote maatschappelijke uitdagingen zoals veiligheid en duurzaamheid. ‘MOOCs brengen de wereld naar de collegebanken en zo ontstaat een internationale academische community van actieve en geëngageerde studenten.’
MOOC maakt meer mogelijk
Buitendijk beschrijft de impact van MOOCs. Zo veranderde de MOOC van professor Madeleine Hosli het leven van Abdinor Hassan Dahir, een 24 jarige Somaliër met een MA in Business Administration. Te midden van geweld groeide hij op en dankzij de MOOC ‘ The Changing Global Order’ leerde Dahir over vredesprocessen en wat zijn eigen bijdrage kan zijn. Vernieuwend online onderwijs stimuleert studenten internationaal te denken en beter samen te werken. Bovendien scheppen MOOCs kansen voor nieuwe banden met andere topuniversiteiten.
Uitreiking Mr. K.J. Cath-prijs
Wouter Bruins is een schoolvoorbeeld van een ondernemende student/onderzoeker met oog voor maatschappelijke problemen. Daarom ontvangt hij de tweejaarlijkse Mr. K.J. Cath-prijs. Al tijdens zijn studie Biology and Science Based Business zette Bruins twee bedrijven op. Amplino ontwikkelde een spotgoedkoop en robuust apparaatje om malaria bij zwangere vrouwen in ontwikkelingslanden op te sporen. Zijn andere bedrijf In Ovo bedacht een manier om het geslacht van kippen vast te stellen terwijl ze nog in het ei zetten. Dat voorkomt het onnodig doden van eendagshaantjes, die voor de eierindustrie geen nut hebben.
Hoop
Stolker noemt andere, inspirerende voorbeelden. Student Culturele Antropologie Sheryl Lynn Baas zette met steun van de universiteit een hulpprogramma op na de verwoestende supertyfoon Haiyan op de Filippijnen. En sinds vorig collegejaar zijn 11 zogenoemde Medical Delta-hoogleraren, allen met dubbelbenoemingen tussen Leiden, Delft en Rotterdam, werkzaam op het snijvlak tussen techniek en geneeskunde. Daarmee reageert Stolker op de oproep van staatsecretaris Sander Dekker om bij te dragen aan oplossingen voor maatschappelijke problemen.
(1 september 2014)