Even voorstellen: Stefan Penders
Sinds 1 april 2014 is Stefan Penders als promovendus verbonden aan het Instituut voor Geschiedenis. Hij doet onderzoek naar personificaties onder de Flavische keizers.
Over de vraag ‘wat ga je later studeren?’ heb ik nooit lang hoeven na te denken. Geschiedenis, geen twijfel over mogelijk. En zo begon ik al weer negen jaar geleden aan mijn studie Geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Met brede interesses die mij in de loop der jaren steeds verder richting de Romeinse oudheid voerden. Voor mijn masterthesis dook ik dieper in op rivierpersonificaties: liggende, bebaarde mannen met waterige attributen die de verschillende rivieren van het Romeinse Rijk voorstellen.
Rivieren van betekenis
Terwijl ze in de vroegmoderne tijd tot dé collectorsitems van de Europese elite behoorden, bleken deze rivierpersonificaties in het academisch onderzoek in vergetelheid geraakt. Mijn onderzoek richtte zich op de opkomst en ondergang van deze personificaties, die tijdens de zogenaamde Flavische dynastie in zwang raakten en in de derde eeuw na Christus juist weer verdwenen uit de Romeinse kunst. Ik beargumenteerde dat de populariteit van rivierpersonificaties tekenend was voor de complexe verhouding tussen Romeinen en hun waterwegen. De verering van de Nijl in Egypte, de essentiële rol van rivieren in navigatie en geografische kennis en de triomfantelijke houding tegenover de natuur die vele keizers zich aanmaten: rivieren en rivierpersonificaties hadden een meerduidige betekenis binnen het Romeinse Rijk, die in veel gevallen werd aangewend om keizerlijke macht te legitimeren.
Terug in Leiden
Na mijn afstuderen (cum laude) in 2012 heb ik het contact opgezocht met de niet-academische kant van de geschiedeniswereld. Werkend als redacteur voor een digitaal erfgoedproject heb ik heel wat museummedewerkers, re-enactors, en andere geschiedenisfanaten mogen ontmoeten. Een functie die voor mij de waarde van goed contact tussen de academische wereld en het grote publiek onderstreepte. Toch bleef de academische wereld al die tijd lonken. Het winnen van de Volkskrant-IISG Geschiedenisprijs vorig jaar gaf voor mij de doorslag om het onderzoek weer op te zoeken. Met succes: sinds 1 april ben ik werkzaam als promovendus aan de universiteit.
Menselijke vorm
In mijn promotieonderzoek wil ik verder gaan op Romeinse personificaties. Rivierpersonificaties waren alles behalve de enige gepersonifieerde concepten die in de Romeinse kunst verschijnen. Overheidsinstanties, deugden, steden: allen krijgen ze menselijke vorm. Vaak binnen een openbare context, zoals op munten of monumenten. Ik ben geïnteresseerd in het mentale kader waarin deze afbeeldingen werden gemaakt. Is er een duidelijke opkomst van personificaties in het algemeen onder de Flavische keizers? En wat zeggen zulke beeltenissen ons over veranderende idealen rondom Romeins keizerschap en de visualisatie van Romeinse macht? Ik verheug me erop om in de komende jaren een antwoord op deze vragen te formuleren.