Veilige plek helpt bedreigde wetenschapper én vakgebied vooruit
Via vluchtelingenorganisatie UAF biedt de Universiteit Leiden onderdak aan bedreigde wetenschappers. 2.500 alumni van de rechtenfaculteit hebben via het Leids Universiteits Fonds ruim 90.000 euro bij elkaar gebracht. De faculteit wil hiermee komend jaar gevluchte promovendi en onderzoekers in huis halen.
Hoe ver reikt verantwoordelijkheid?
Welk rol moeten wetenschappers in conflictgebieden op zich nemen? En wat is hierbij de verantwoordelijkheid van universiteiten daarbuiten? Die vragen zijn niet eenvoudig te beantwoorden, zegt Alex Geert Castermans, Leids hoogleraar burgerlijk recht. Hij trad op als moderator op een internationaal UAF-congres in Amsterdam over vluchteling-wetenschappers, op 9 en 10 april. Hij interviewde er academici uit Myanmar en Oekraïne. 'Het is wenselijk dat wetenschappers hun kennis en positie inzetten om hun land vooruit te helpen', stelt hij. 'Maar hoever reikt hun verantwoordelijkheid ter plekke, als er geen ruimte meer is om uitspraken te doen die het regime onwelgevallig zijn?'
Achterblijvende collega’s
Die laatste vraag raakt de universiteiten buiten de conflictgebieden. Castermans: ‘Wij kunnen bedreigde wetenschappers ruimte bieden hun werk te doen. Tegelijkertijd moeten wij nagaan wat we kunnen doen om te bereiken dat ook achterblijvende collega’s en studenten beter af zijn.'
Vier gevluchte promovendi in Leiden
In 2009 startte het UAF, de Nederlandse tak van Scholars at Risk, een internationaal netwerk van ruim 300 hoger onderwijsinstellingen in 35 landen dat hulp biedt aan gevluchte wetenschappers. Leiden biedt momenteel aan vier gevluchte promovendi onderdak, die uit privacy overwegingen niet geïnterviewd willen worden. Het betreft drie Iraanse promovendi bij Geesteswetenschappen en één Jemenitische promovendus bij bestuurskunde.
De beste match
De vier kregen problemen in hun land vanwege hun actieve rol in de oppositie, vertelt HRM-medewerker Janneke Mulders. Zij hebben nu een verblijfsvergunning en zijn allen rechtsreeks hier gekomen via bemiddeling van UAF. De onderzoekers ontvangen een beurs van deze organisatie en een toelage van de universiteit. Leiden kon, net als andere deelnemende universiteiten van Scholars at Risk, kiezen uit een lijst van wetenschappers met hun cv’s en publicaties. Om te zien welke het beste matchen met de eigen onderzoeksgebieden. Mulders: ‘Het is een win-winsituatie. De wetenschapper is veilig en het vakgebied gaat erop vooruit.’
Inzamelingsactie
Ook de rechtenfaculteit wil onderdak bieden aan bedreigde onderzoekers en zameldehier met behulp van alumni geld voor in. Castermans: ‘Onze faculteit is de faculteit van de in de oorlog ontslagen joodse hoogleraar Meijers en de gearresteerde professor Cleveringa die het voor hem opnam. Wij zijn het aan onze stand verplicht om ons het lot aan te trekken van vervolgde wetenschappers en studenten.’ Rechten wil extra promotieplaatsen realiseren voor vluchtelingen, een leerstoel instellen voor een gevluchte top-wetenschapper en een fonds creëren om bedreigde studenten te ondersteunen.
Wederopbouw
Inmiddels hebben zo’n 2.500 alumni via het Leids Universiteits Fonds ruim 90.000 euro bij elkaar gebracht en hoopt de faculteit komend jaar gevluchte promovendi en onderzoekers in huis te halen. Het mes snijdt aan twee kanten, meent ook Castermans. ‘Dankzij deze initiatieven blijven kennis en onderzoek van wetenschappers uit conflictgebieden behouden. En Leiden krijgt er inspirerende collega’s bij. Als de landen weer veilig zijn, kunnen de wetenschappers weer terugkeren om mee te werken aan de wederopbouw.’
(8 april 2014 - LvP/CH)