Is de wetenschap gecorrumpeerd? Lezing ‘Science in Transition’, 24 maart 2014
‘De prikkels in de wetenschap zijn net zo pervers als bij de banken’, vindt UMC-bestuurder en immunoloog Frank Miedema. Staan andere belangen goed wetenschappelijk onderzoek inderdaad in de weg? Op maandag 24 maart geeft prof. Miedema een openbare lezing over ‘Science in Transition’.
Nieuwe checks and balances in het wetenschappelijk systeem zijn hard nodig. Wetenschap moet meer gewaardeerd worden om de maatschappelijke meerwaarde en maatschappelijke stakeholders moeten kunnen meebeslissen. Bovendien moet het brede publiek beter begrijpen hoe wetenschap tot stand komt en welke belangen een rol spelen. Dat vinden de initiatiefnemers van ‘Science in Transition’.
Het gist in de wetenschap
Er bestaat veel onvrede over het functioneren wetenschap, universitair onderwijs, meten van resultaten, samenwerking met maatschappij en bedrijfsleven en de rol bij politieke besluitvorming. Een belangrijke bron van onvrede is de stortvloed aan wetenschappelijke publicaties. Wetenschappers publiceren veel, maar de kwaliteit is niet zelden onder de maat en de maatschappelijke waarde onduidelijk. Dat is goed te begrijpen, want wetenschappers zijn economisch afhankelijk geworden van hun publicaties. Ze worden geprikkeld om veel te publiceren, niet om maatschappelijk relevant onderzoek te doen.
Doen we het goede onderzoek en doen we het onderzoek goed?
‘Ik zie de oproep van Science in Transition als een waardevolle oproep aan universiteitsbestuurders en aan de vele, diverse disciplines die de universiteit rijk is.’ Dat zegt de Leidse rector magnificus, prof. mr. Carel Stolker, in zijn toespraak ter ere van de Dies Natalis op 7 februari 2014.
Stolker vindt het nuttig om te reflecteren op het wetenschappelijke bedrijf, zoals Science in Transition voorstaat. ‘Doen we het nog steeds goed? Moeten we iets veranderen? Zijn er prikkels die haaks kunnen staan op goed onderzoek en onderwijs? Zou er iets aan de publicatiecultuur gedaan moeten worden? Doen we het goede onderzoek, en doen we het onderzoek goed? Hoe verhouden we ons tegenover de vluchtigheid van de media en het opportunisme van de politiek? Waar zitten mogelijke zwakheden, waar vindt zwak of overbodig onderzoek plaats.’
Hoe meten we kwaliteit?
Stolker deelt ook de kritiek op de bibliometrische beoordeling van wetenschappelijke kwaliteit. ‘Denk aan de dominantie van de H-index, waarbij ‘H’ eerder lijkt te staan voor de mate van verworven Heiligheid van een onderzoeker, dan voor zijn bedenker Jorge Hirsch. En hoe meten we kwaliteit van algehele instellingen? Hoe gaan we om met de toenemende dominantie van rankings en tot welk ongewenst gedrag kunnen die rankings leiden? En steeds terugkerend: is het niet te vaak kwantiteit boven kwaliteit? Het zijn vragen die niet alleen door bestuurders, maar ook door de wetenschapsbeoefenaren zelf beantwoord moeten worden.’
Science Methodology
De lezing is ook de afsluiting van vak Science Methodology dat wordt gegeven aan masterstudenten en promovendi in de bètaopleidingen. Een deel van het vak gaat over wetenschapsfilosofie, gegeven door de Leids filosoof dr. Victor Gijsbers, en in het andere deel besteedt Leids hoogleraar Marcellus Ubbink aandacht aan processen in de wetenschap zoals publiceren, rankings, geldstromen, ethiek en integriteit.
‘Science in Transition’ sluit goed aan bij de cursus omdat studenten moeten kunnen reflecteren op de wetenschappelijke methode en het bedrijf, om zo zelf bewustere wetenschappers te worden. Discussie met de studenten vormt een belangrijk onderdeel van de lezing, die in het Engels wordt gegeven.
Praktische informatie
Tijd: 15:30 uur.
Locatie: Gorlaeus Laboratoria, Collegezaal C1, Einsteinweg 55, Leiden
Aanmelden is niet nodig
Meer informatie
Website Science in Transition
Interview met Prof. Frank Miedema bij Nieuwsuur