Ivo Schöffer overleden
Met verdriet delen wij u namens de familie mede dat op vrijdag 13 januari jongstleden thuis in Leiden op 89-jarige leeftijd de historicus Ivo Schöffer (20 mei 1922 – 13 januari 2012) is overleden. Schöffer was emeritus hoogleraar Vaderlandse Geschiedenis aan de Universiteit van Leiden.
Ivo Schöffer was één van de meest vooraanstaande historici van zijn generatie. Hij ving zijn studie geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam aan onder de bijzondere omstandigheden van de Duitse bezetting. Zijn studiejaren werden gekenmerkt door vele activiteiten in het verzet, in het bijzonder door de hulp aan Joden. Hij beheerde onder meer een Amsterdams studentenhuis waar Joden ondergedoken zaten. Het gezin Schöffer kreeg na de oorlog de onderscheiding van Yad Vashem. De oorlog zou een belangrijk thema worden in zijn werk – en altijd blijven. Zijn proefschrift uit 1956,
Het nationaal-socialistische beeld van de geschiedenis der Nederlanden. Een historiografische en bibliografische studie, was een opmerkelijk vroege en belangrijke bijdrage aan de analyse van het nationaalsocialisme.
Schöffer begon zijn wetenschappelijke loopbaan aan de Universiteit van Amsterdam als medewerker van de historicus Jan Romein. Eind jaren vijftig doceerde hij enige jaren in Australië om in 1961 naar Nederland terug te keren als hoogleraar Vaderlandse Geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Hij vervulde die positie tot zijn emeritaat in 1987. In 2004 kreeg hij voor zijn gehele oeuvre de ‘Prijs voor Meesterschap’ van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Volgens het juryrapport kenmerkt zijn oeuvre zich “door grote kennis van zaken op grond van eigen bronnenstudie en zeer brede belezenheid, scherp analytisch vermogen, verfijnde stilistische vormgeving en een in vele richtingen uitwaaierende belangstelling”.
Schöffer was tevens een centrale figuur in de infrastructuur van het historisch onderzoek in Nederland. Zo was hij grondlegger en lang de drijvende kracht het Biografisch Woordenboek van Nederland, jarenlang as als secretaris van de redactie de spil van het Tijdschrift voor Geschiedenis en initiatiefnemer van de bronnenuitgave over de VOC Dutch Asiatic Shipping in de 17th and 18th Century. Bovenal was hij een inspirerend en succesvol promotor. Onder zijn begeleiding kwamen 45 proefschriften tot stand, onder wie die van de historici Hans Blom en Cees Fasseur.
Landelijke bekendheid kreeg Schöffer vooral als de voorzitter van de zogenoemde ‘Menten –commissie'. In 1976 ontstond grote politieke beroering over het oorlogsverleden van de rijke zakenman Pieter Menten. In die ‘Affaire Menten’ speelde ook de vraag hoe de zakenman na de bevrijding in Nederland zo goed als vrijuit had kunnen gaan. Onder leiding van Schöffer werd in 1979 een omvangrijk historisch rapport uitgebracht dat de gang van zaken in detail uit de doeken deed en analyseerde tegen de achtergrond van de omstandigheden van toen.
Ivo Schöffer was Ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw en lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.
Voor nadere inlichtingen: J.C.H. Blom, hblom@xs4all.nl, 071-5146567 of 06-20136062.