2012 Facebook in Afrika
Parijse jongeren uit Tsjaad komen via Facebook in contact met jongeren in Tsjaad zelf. Veel beter kun je de mogelijkheden van sociale media niet weergeven voor mensen die door oorlog over de wereld verspreid zijn. Mirjam de Bruijn heeft een Vici-beurs voor onderzoek naar de impact van sociale media in Afrika.
‘Social fabric,’ daar gaat het om’
Hoe zit in een onderdrukt land de sociale structuur in elkaar en hoe verandert die door mobiele telefonie en sociale media? Dat wil De Bruijn helder maken met haar VICI-subsidie van 1.5 miljoen voor vijf jaar onderzoek. Ze focust op de regio’s ten zuiden van de Sahara die sterk verstoord zijn door conflicten en chaos, met stromen vluchtelingen van over de grens maar ook intern. De Bruijn: ‘Als er scheidslijnen zijn in een land, dan zie je de tegenstellingen terug in families, zowel politiek als religieus. Dat werkt versnippering van een bevolking in de hand. Voeg daarbij de moderne communicatiemiddelen en er ontstaat een nieuwe dynamiek.’
‘Trigger is Egypte’
De Bruins trigger is de 'Lente' in Egypte, waar de bevolking via gevluchte of verdreven landgenoten informatie krijgt uit alle delen van de wereld. De Bruijn: ‘Afrikanen hebben met de nieuwste mobieltjes, naast bellen en sms ook toegang tot internet. Ik ben benieuwd hoe de Afrikaanse politieke elite daarvan gebruik maakt in een conflictsituatie en hoe de mensen lokaal reageren.’
'Hoe vertalen sociale media zich naar de praktijk?’
Welke rol speelt de journalist in de nieuwsvoorziening, vraagt De Bruijn zich af: ‘Beïnvloedt het nieuws van buitenaf hoe Afrikanen over hun regime denken en over zichzelf? 60 % is jonger dan 30 jaar en veel van die jonge mensen zwerven rond zonder werk in een agrarische samenleving. Sommigen keren na hun studie terug naar het platteland, anderen hangen rond op internet. Politieke partijen betalen voor hun toegang tot internet voor eigen politiek gewin.’
‘Spannend wat daar gebeurt’
De Bruijn kijkt naar de gewone mens, boeren en onderwijzers: 'Zij zouden gemobiliseerd kunnen worden. Voor revolutie, of juist om bestaande samenlevingsverbanden te versterken zoals al in Kameroen gebeurt. Want hoe ondergaan deze jonge Afrikanen onderdrukking? Ze worden zich bewust van hun omgeving en vragen zich af wie ze zijn. Die zoektocht naar identiteit heeft gevolgen voor groepsvorming en sociale verandering.'
‘Gewoon lekker onderzoek doen’
Antropologe De Bruijn combineert geschiedenis, communicatiewetenschap, conflictstudies en sociale geografie met veldwerk in Centraal Afrikaanse Republiek, Tsjaad, Kameroen en een deel van Nigeria. Het onderzoek omvat diverse bevolkingsgroepen in steden, vluchtelingengebieden en op het platteland. Een documentaire is het resultaat. Bij het project horen congressen en workshops in Europa en Afrika. Al zit ze nu in een prestigieus Vici-klasje aan tafel met de rector, ze gaat ‘gewoon lekker onderzoek doen.’ Haar resultaten combineren met neuropsychologisch onderzoek naar het brein in langdurige crises lijkt haar alweer leuk voor een nieuw project over vijf jaar.
(27 februari 2012/ Mardet van Gennip)
Global Interaction of Civilizations and Languages is een van de zes profielthema's in het onderzoek van de Universiteit Leiden.