Vrouwen, politiek en religie in de Arabische Lente
Studenten van het Honours College Recht en Religie organiseerden op 19 juni 2012, een seminar ‘Religion in the Arab Spring’ in het Kamerlingh Onnes Gebouw. Drie sprekers gaven hun visie over de invloed van de Arabische Lente op politiek, religie en vrouwen.
"Het succes van de revolutie stuurde vrouwen terug naar de keuken"
Zo’n veertig mensen verzamelen zich in de chique Lorentzzaal waar een aantal studenten, netjes in pak gekleed, de laatste voorbereidingen voor het seminar treffen. De interesse van het publiek voor de Arabische Lente is al vanaf de eerste minuut van het seminar voelbaar. Ademloos word geluisterd naar de inhoudelijke beschouwingen en de eigen ervaringen van de sprekers, waarna mensen goede en kritische vragen stellen.
Het westen was verrast
“Om te beginnen met een cliché: het Westen heeft de Arabische Lente niet zien aankomen”, betoogt oud-diplomaat mr. Beelaerts van Blokland. “Het Westen ging banden aan met Arabische regimes om te zorgen voor veiligheid en stabiliteit. Deze regimes deden het Westen geloven dat het beter was als zij aan de macht waren dan Islamitische groeperingen. Samenwerking, met het oog op veiligheid en stabiliteit, werd door het Westen belangrijker bevonden dan het realiseren van mensenrechten in het Midden-Oosten”, aldus Beelaerts van Blokland.
Dat de Arabische regimes aan de macht bleven, heeft geresulteerd in jaren van oppressie, frustratie, armoede, en corrupte elites. Dit diende vervolgens als brandstof voor de opstanden tijdens de Arabische Lente. Volgens de oud-diplomaat was het dan ook een verkeerde keuze van het Westen om banden aan te gaan met de oude regimes en daarbij democratie en mensenrechten een lage prioriteit te geven. “Ik denk dat we moeten leren van onze fouten en moeten samenwerken met nieuwe, democratisch gekozen leiders; ook als deze religieus geïnspireerd zijn.”
Democratie boven Sharia
Spreker Sadiki, docent politiek van het Midden-Oosten, vertelt dat er verschillende interpretaties van de Islam mogelijk zijn. Zo heb je extremistische moslims (denk aan 9/11), maar er zijn ook gematigden. Zij zullen volgens Sadiki zeggen: “Democratie eerst, en niet Sharia eerst”. Voor Sadiki betekent democratie: “Het hebben van respect voor verschillen en het geven van ruimte aan diversiteit in de samenleving.” Het is niet zo dat democratie tijdens de Arabische Lente moet worden nagestreefd omwille van de democratie, maar omwille van deze hogere waarden.
Vrouwen weer bedrogen
Egyptisch journaliste en bekroond filmmaakster Shabbah benadrukt de moeilijke positie waarin vrouwen zich bevinden in de Arabische Lente: “In de jaren ’60 vochten vrouwen naast mannen tegen het kolonialisme, maar het succes van die revolutie stuurde vrouwen terug naar de keuken; dit dreigt ook nu weer te gebeuren.” De oorzaak hiervan is volgens Shabbah het feit dat vrouwen psychologisch worden geïntimideerd. Deze intimidatie wordt gevoed door orthodox Islamitische opvattingen, ondanks dat de Islam juist vrouwen een hoge status geeft.
Shabbah vertelt over een van de keerpunten in de revolutie: een meisje werd tijdens de opstanden geschopt op straat voor de camera’s. De maatschappij reageerde hierop door de vraag te stellen wat de vrouw eigenlijk op straat deed. “Het is hier dus het slachtoffer dat werd beschuldigd”, aldus Shabbah, “ondanks dat we de Arabische Lente wilden voltooien, lijkt het nu te falen: vrouwen worden wéér bedrogen, telkens weer…”.
(Emy Jansons-van Steekelenburg)