‘Economische groei als bijproduct van onderzoeksuniversiteiten’
‘De bijdrage van universiteiten aan de economie is juist zo effectief omdat die niet onze primaire doelstelling vormt’, was de boodschap van professor Sir Leszek Borysiewicz. Borysiewicz, Vice-Chancellor van de University of Cambridge, was de spreker die het hoofdthema uiteenzette tijdens het tienjaarlijkse congres van de League of European Research Universities (LERU) op 9 en 10 mei.
Zuiver wetenschappelijk onderzoek
Sir Leszek: ‘Economische productiviteit is een bijproduct van het onderwijs en onderzoek dat we om andere redenen uitvoeren.’ Hoewel instituten steeds vaker de nadruk leggen op hun vermogen om de economie te ondersteunen als middel om financieringsaanvragen te rechtvaardigen, zou de echte boodschap moeten luiden dat ‘bredere doelstellingen en zuiver wetenschappelijk onderzoek ze juist succesvol maken.’ De meest waardevolle ontdekkingen in economische zin komen voort uit fundamenteel onderzoek, niet uit toegepast onderzoek. Als een farmaceutisch bedrijf aan een universiteit opdracht geeft om de efficiëntie van een medicijn te verbeteren, kan dit voordelen hebben voor de economie en voor de samenleving. Maar een fundamentelere vraagstelling, bijvoorbeeld het opsporen van een onbekende molecuul, is geschikter voor de multidisciplinaire context van een onderzoeksuniversiteit en heeft bij succes een veel groter potentieel aan effecten. De crux is dat beide typen onderzoek nodig zijn.
Horizon 2020
Robert-Jan Smits, directeur-generaal onderzoek en innovatie van de Europese Commissie, benadrukte de rol van de LERU bij de ontwikkeling van Horizon 2020. Dit is het onderzoek- en innovatieprogramma van 80 miljard van de Europese Unie dat in 2014 moet starten. Door middel van strategische rapporten over kwesties als doctorale carrières, Open Access, de innovatie-unie, enz., en actieve deelname aan de Europese politiek heeft de LERU veel invloed gehad op de vormgeving van het programma, aldus Smits.
Multidisciplinair onderzoek
Universiteiten zijn een verzamelplaats voor kennis van vele verschillende bronnen en disciplines. Het zijn juist de brede academische benadering die zo kenmerkend is voor universiteiten, en het feit dat academici de vrijheid hebben om hun nieuwsgierigheid naar oorzaken en oplossingen ruim baan te geven, die tot interessante en onverwachte ontdekkingen leiden. Dankzij het multidisciplinaire onderzoek dat binnen universiteiten plaatsvindt, kunnen ze hun onderzoek koppelen aan brede maatschappelijke problemen.
Duurzame, sociaal-economische voordelen
Fysici of biotechnologen kunnen een ontdekking doen die direct tot financiële winst leidt, maar sociologen, economen en advocaten kunnen deze ontdekkingen vertalen naar duurzame, sociaal-economische voordelen. De geesteswetenschappen en de sociale wetenschappen kunnen ons bijvoorbeeld inzicht geven in de voorwaarden waaronder innovaties succesvol worden. LERU erkent dit en zal binnenkort een rapport publiceren over de rol van de geesteswetenschappen en de sociale wetenschappen, geschreven door de LERU-decanen van de geesteswetenschappenen de sociale wetenschappen (geïnitieerd door Wim van den Doel, de Leidse decaan van de Faculteit der Geesteswetenschappen).
De samenleving dienen
De Universiteit Leiden is één van de stichters van de LERU. De universiteiten die lid zijn van de LERU, kunnen zo effectief te werk gaan omdat ze dezelfde normen delen. Door voortzetting van hun onderzoek in alle disciplines en op alle punten van het spectrum, van de meest directe vorm van toegepaste innovatie tot aan het meest fundamentele onderzoek naar de manier waarop de wereld werkt, hebben de Europese universiteiten de sleutel in handen tot de groei van onze economie – en van onze samenlevingen. Dit werd welsprekend geformuleerd door Borysiewicz: ‘De samenleving dienen is de kern van wat wij doen’.
(15 mei 2012 / LERU / MLH)