Biologe ontdekt bijzondere boom in eigen Leidse buurt
Biologe dr. Rinny Kooi heeft in haar eigen Leidse Professoren- en Burgemeesterswijk de bijzondere zilverspar Abies Numidica Glauca ontdekt. In zijn natuurlijke omgeving in Algerije wordt deze boom met uitsterven bedreigd.
Publiceren
Kooi is al jaren bezig de grote bomenrijkdom in de Professoren- en Burgemeesterswijk in kaart te brengen. Ze determineert, beschrijft en tekent ze. Ze publiceert erover in de wijkkrant en heeft ook al het boekje Bomen in de buurt uitgebracht.
Afgelopen zomer begon Kooi aan de zilverspar. Toen ze de determinatie rond dacht te hebben, legde ze deze voor aan een collega bij het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit Naturalis, afdeling Herbarium. Daar was toevallig Ajos Farjon op bezoek, werkzaam bij Kew, Royal Botanic Gardens in Londen.
Huidmondjes
Farjon is bij uitstek deskundig op het gebied van de naaktzadigen, de plantengroep waartoe de naaldbomen behoren. Hij was verrast door Koois vondst. Ze was er bijna met haar determinatie, maar Farjon wist te melden dat het om een tamelijk zeldzame variant van de zilverspar gaat; hij had er zelf over gepubliceerd. Farjon herkende de boom aan de huidmondjes op de naalden, die zich bij de A. numidica niet alleen aan de onderkant maar ook aan de bovenzijde bij de punt bevinden. Dat was het onderscheidende element waar Kooi niet van wist.
Natuurlijk leefgebied
De A. numidica komt maar in één gebied ter wereld in de natuur voor: verspreid, op een hoogte van 1800 tot 2000 m, op de Tabaror in Algerije, een van de toppen van het Atlasgebergte. Het is er neerslagarm (1,5 tot 2 mm per jaar) en de zomers zijn er warm en droog. Op een recente expeditie werd in het gebied echter maar één A. numidica aangetroffen. Een beetje bosbrand zou de soort er kunnen wegvagen.
Maar hoe komt zo’n boom dan in een Leidse voortuin terecht? De bewoonster van Uhlenbeckkade 1, waar de boom staat, wist te vertellen dat haar moeder hem ongeveer dertig jaar geleden in een tuincentrum had gekocht als potplant; een dure, toen ongeveer 100 gulden. De boom liet na aanplant in de tuin een bij zijn type horende groeigedrag zien: het duurt lang eer deA. numidica zich thuis voelt, en dan gaat hij pas de hoogte in. Inderdaad had de boom de eerste vijftien jaar weinig animo tot groeien vertoond.
Ingevoerd in Frankrijk
Kooi zocht verder. Ze vond dat de boom in 1861 door de Fransman De Guilleil was ontdekt en in Frankrijk ingevoerd. De boom is in enkele Franse arboretums (bomentuinen) te vinden. In Nederland is hij in 1992 aangeplant in het arboretum Ter Borgh bij Anlo, en waarschijnlijk toen in Duitsland aangekocht.
Gekweekt?
Het merkwaardige fenomeen doet zich nu voor dat de boom, die in zijn natuurlijke omgeving met uitsterven wordt bedreigd, kennelijk wel ergens gekweekt werd of wordt. Hoe dat nou precies zit…? Kooi zoekt verder.
Lees meer over de A. numidica