Hoefijzereiwit schakel in Parkinson
De Leidse biofysica Martina Huber was de eerste die ontdekte dat een eiwit dat mede verantwoordelijk is voor de ziekte van Parkinson de vorm van een verstrengeld hoefijzer kan hebben. Een bijzondere ontdekking want het eiwit is nagenoeg onzichtbaar.
Bij de ziektes van Parkinson en Alzheimer worden in de hersenen ophopingen van eiwitten gevonden. In deze plaques worden onder meer klontjes gevonden van een eiwit met de ingewikkelde naam alpha-synuclein. Wat de rol van die eiwitten is bij het ontstaan van de ophopingen, is niet bekend. Maar sinds kort is wel bekend hoe het in de ophoping veelvoorkomende eiwit eruit ziet: als een verstrengeld hoefijzer. En dat geeft wel enige aanwijzing over hoe de ophopingen kunnen ontstaan: hoefijzervormige eiwitten haken gemakkelijk in elkaar.
Vorm bepaalt werkzaamheid
De ontdekker van de aggregatie van het hoefijzer eiwit is de Leidse biochemica en natuurkundige Martina Huber. "Om een idee te krijgen van de oorzaak van bijvoorbeeld Parkinson en Alzheimer is het van belang om te weten welke vormen een eiwit kan aannemen", vertelt Huber. "Want het is de vorm die mede de werkzaamheid van een eiwit bepaalt. Maar ook belangrijk is wanneer en waar je het molecuul in welke vorm aantreft." En dat was bij het eiwit dat Huber onderzoekt een groot probleem. Want het was lange tijd een onzichtbaar en nagenoeg onvindbaar molecuul. De structuur bleek moeilijk te bepalen, althans met de gangbare technologie, zoals elektronenmicroscopie.
Omweg
Huber was daarom genoodzaakt een omweg te nemen. 'Nadat het eiwit in de groep van Vinod Subramaniam (Universiteit Twente), waarmee wij in dit project nauw samenwerken, geproduceerd en
gelabeld was, hebben wij de afstand gemeten van de labels onderling. Dat lukte zo goed dat we nu een indicatie hebben voor de natuurlijke vorm van het molecuul. In het geval van het eiwit dat wordt gevonden in de ophopingen, bij patiënten met Parkinson en Alzheimer, bleek dat een structuur te zijn die gelijkenis vertoont met een hoefijzer.'
Aanknopingspunt
Dat het eiwit de hoefijzervorm aanneemt en op die manier kan klonteren kan wellicht een aanknopingspunt zijn voor het zoeken naar een geneesmiddel, suggereert de Leidse biofysica. 'Maar aan voorspellingen over hoe de vondst kan bijdragen aan het ontwikkelen van geneesmiddelen voor Parkinson of Alzheimer, waag ik me liever niet.'
Link
(11 januari 2010 / Marco van Kerkhoven)