Nieuwe varanensoort ontdekt in Filippijnen
De eerste foto’s van de bitatawavaraan werden gemaakt door Merlijn van Weerd van het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden (CML). Van Weerd was ook betrokken bij de soortbeschrijving in het gezaghebbende tijdschrift Biology Letters. De vondst markeert een belangrijke biogeografische grens op het eiland Luzon.
Afbeelding: De eerste foto van de bitatawavaraan die door Merlijn van Weerd werd gemaakt.
Dubbele penis
De nieuwe varanensoort is bijna uniek. Niet omdat hij een dubbele penis heeft – een feit dat in de internationale pers breed wordt uitgemeten –, want dat hebben alle varanen. Maar de bitatawavaraan eet vruchten, er zijn slechts twee andere nauw verwante soorten die vruchten eten. Die komen ook in de Filippijnen voor.
Twee meter lang
De nieuwe varaan heeft de wetenschappelijke naam Varanus bitatawa gekregen. Hij is een van de grootste varanensoorten ter wereld. Volwassen dieren kunnen twee meter lang worden en meer dan tien kilo wegen. Zowel jonge als volwassen bitatawavaranen hebben felgele strepen en stippen over het gehele lichaam. Het is bijzonder dat zo’n grote en opvallende soort tot nu toe niet door wetenschappers was ontdekt en beschreven.
Veldstation
De bitatawavaraan leeft in het tropisch bos van het Sierra Madregebergte in noordoost Luzon. De Universiteit Leiden onderhield daar tot voor kort een veldstation voor milieukundig onderzoek samen met de Isabela State University. Onderzoek naar de biodiversiteit van dit gebied door Van Weerd en Filippijnse collega’s heeft geleid tot de ontdekking van de varaan. De eerste foto’s van de nieuwe soort werden door Van Weerd gemaakt toen hij een jager tegenkwam met een dood exemplaar. Later is er uitgebreid onderzoek gedaan naar het voorkomen van de soort door jagers te interviewen en uiteindelijk werd een levend exemplaar gevangen. Wetenschappers van de Universiteit van Kansas hebben later nog een exemplaar bemachtigd en genetisch onderzoek verricht wat uiteindelijk tot de soortbeschrijving heeft geleid.
Fruit
De bitatawavaraan komt hoogstwaarschijnlijk alleen voor in de noordelijke Sierra Madre op het eiland Luzon. Een verwante soort, Varanus olivaceus, leeft in de zuidelijke Sierra Madre. Op het eiland Panay in de Filippijnen komt een derde verwante soort voor, Varanus mabitang. De drie soorten zijn uniek in de wereld omdat ze fruit eten. Alle andere varanen eten vlees, vis of kadavers. De bitatawavaraan heeft zich gespecialiseerd in het eten van de vruchten van de pandanpalm. De klauwen van de soort zijn zeer groot en geschikt om in bomen te klimmen.
Bedreigd
De naam bitatawavaraan komt van de Agta, een inheemse bevolkingsgroep die op het dier jaagt. Agtajagers hebben onderzoekers naar de nieuwe soort geleid, en de specimina geleverd die nodig waren voor het genetisch onderzoek en de soortbeschrijving. Zowel de bitatawavaraan als de levenswijze van de Agta zijn bedreigd door ontbossing in de Filippijnen.
Uniek gebied
De noordelijke Sierra Madre is een uniek gebied met zeer veel soorten die nergens anders ter wereld voorkomen. Dat een grote en opvallende soort als de bitatawavaraan pas nu ontdekt en beschreven wordt is tekenend voor de geringe aandacht die dit gebied van biologen en natuurbeschermers tot nu toe ontvangen heeft. De Universiteit Leiden heeft al eerder belangrijke ontdekkingen gedaan op het gebied van biodiversiteit in de Sierra Madre: zo is van een uitgestorven gewaande vogelsoort, de Isabela wielewaal (Oriolus isabellae) onlangs een paartje gevonden in de Sierra Madre. Verder is er een populatie van de zeldzaamste krokodil ter wereld, de Filippijnse zoetwaterkrokodil (Crocodylus mindorensis) ontdekt. Studenten en wetenschappers uit Leiden doen onderzoek naar de ecologie en de bescherming van deze, en andere soorten, in dit unieke gebied.
Eerdere nieuwe soorten in de nieuwsbrief
- De Filippijnse krokodil krijgt een nieuwe kans (11 augustus 2009)
- Nieuwe soort navelzwijn ontdekt in Amazonegebied (6 november 2007)