Cel analyseren op atoomniveau met Cell Observatory
Details kunnen zien van een zieke of gezonde cel, dat is mogelijk met de supermicroscoop van het consortium Cyttron. Niet alleen de microscoop is vernieuwend in zijn soort: ook de vorm waarop de partijen samenwerken past in de huidige tijd. “Toegang tot elkaars techniek, daar draait het om in ons samenwerkingsverband”, zegt wetenschappelijk Cyttron-directeur Jan Pieter Abrahams van de Universiteit Leiden.
Het Amerikaanse blad ‘Nature’ repte er al over in 2004: over de wenselijkheid consortia te vormen waarin onderzoek zou worden verricht vanuit verschillende vakgebieden. Aan de andere kant van de oceaan kreeg het Nederlandse Cyttron net vóór het verschijnen van dit artikel groen licht van de Nederlandse overheid voor het ontwikkelen van een ‘Cell Observatory’, een supermicroscoop. Aan dit onderzoek, dat in zijn vorm en op wetenschappelijk gebied nog altijd voorop loopt, hebben vier Nederlandse bedrijven en zes (inter)nationale kennisinstellingen de krachten gebundeld om samen te komen tot het ontwikkelen van de microscoop, waarmee een cel op atoomniveau kan worden onderzocht.
Cyttron ‘deel twee’
Anno nu is de eindrapportage van vijf jaar Cyttron-onderzoek klaar. De technieken uit de verschillende vakgebieden zijn gebundeld, een softwareplatform is ontwikkeld, net als een Cell Observatory. In Leiden is men klaar voor Cyttron ‘deel twee’: vanaf september 2009 wordt samen met inmiddels dertig bedrijven, waaronder Philips, gewerkt aan een vermarktbare versie van de microscoop. Naar verwachting wordt de eerste variant over vier jaar in ziekenhuizen in gebruik genomen.
Google Earth
Een cel in beeld brengen met behulp van een microscoop? “Daarvoor moeten diverse technieken en soorten informatie worden gekoppeld”, legt prof. dr. Jan Pieter Abrahams uit. “Net als bij Google Earth. Lijkt het bij Google Earth alsof je naar één gestroomlijnd beeld kijkt, niets is minder waar. Onder de motorkap zijn talloze foto’s ‘door techniek’ aan elkaar verbonden.” Zo is het ook met de afbeeldingen van Röntgenniveau tot atomair niveau, in 3-D en 4-D, waarmee Cyttron werkt. Het softwareplatform, dat onderdeel uitmaakt van de Cell Observatory, legt alle verbindingen.
Met de Cell Observatory wordt het met één druppel bloed of een biopsie mogelijk diagnoses in (veel) eerder stadium te stellen en een ziektebeeld persoonsgericht te behandelen, bijvoorbeeld met behulp van therapie en medicatie. Doordat de celeigenschappen nog nauwgezetter in beeld worden gebracht, is het ook mogelijk nieuwe of beter werkende, persoonsgerichte, medicatie te ontwikkelen.
Elkaar helpen
Cyttron heeft bewezen te werken. Niet alleen omdat de gestelde doelen binnen dit multidisciplinair consortium zijn bereikt. Cyttron werkt volgens Abrahams óók in de praktijk: “Met publicaties worden niet alle vakgebieden bereikt, waardoor waardevolle informatie kan worden gemist. Binnen Cyttron ontmoeten deskundigen met verschillende achtergronden elkaar op de werkvloer. Zo wordt informatie sneller én op een natuurlijke manier gedeeld. We helpen elkaar verder.”
Gelijkwaardige verhouding
Ook de verhouding tussen deelnemende bedrijven en kennisinstellingen binnen Cyttron is gelijkwaardig. “Als een bedrijf in universitair onderzoek moet investeren om mee te doen, verzwakt dit de onderzoekscapaciteit binnen de onderneming”, licht de professor toe. “Daarom hebben alle deelnemende partijen binnen dit consortium dezelfde rechten en plichten. Wat deelnemende bedrijven in staat stelt écht een stap voorwaarts te doen, bijvoorbeeld door een product op te markt te brengen.”
De supermicroscoop op de biocampus van de Universiteit Leiden trekt ook samenwerkingsverbanden aan met partijen van buiten het consortium. Zo schoof het technologische topinstituut Center for Translational Molecular Medicine onlangs bij Cyttron aan tafel. Ook wordt, om productontwikkeling te bevorderen, de Cell Observatory in de nabije toekomst op kostenbasis opengesteld voor bedrijven.
“Voor de Nederlandse economie is het belangrijk dat het wetenschappelijk niveau tot het hoogste van de wereld blijft behoren”, stelt Jan Pieter Abrahams. “Met Cyttron dragen we hieraan bij, en komt het onderzoek ook de gezondheidszorg ten goede.”
Bron: Senter Novum