Presentatievaardigheden, overtuigend spreken, praktische handvatten

Roos Danse en Anne Leussink

Alle docenten die met een duo naar het Max Havelaar Toesprakentoernooi komen, krijgen een lespakket dat gebruikt kan worden om de deelnemers klaar te stomen voor het toernooi. Het lespakket is echter ook geschikt om in een complete klas te gebruiken: het leent zich uitstekend voor het oefenen van spreekvaardigheid, het biedt leerlingen achtergronden in de geschiedenis van de retorica en het geeft meer inzicht in wat er komt kijken bij de voorbereiding van een presentatie. Het lespakket kan zo een mooie aanloop vormen naar een (al dan niet betogende) presentatie in het schoolexamen. In deze workshop bekijken we de opbouw van het pakket en de toespraken die erin voorkomen. Ook komen praktische handvatten aan bod, zoals: hoe kun je versnellen of vertragen in het pakket, welke didactische mogelijkheden en uitdagingen kent de lessenserie, hoe kun je differentiëren. Tot slot bespreken we hoe je het pakket kunt combineren met argumentatieve vaardigheden, om leerlingen te verleiden de logos voorop te stellen in hun presentaties.

Bertijn van der Steenhoven

Veel leraren hebben als doel hun leerlingen op te leiden tot kritisch denkende burgers. Steeds meer onderzoek laat echter zien dat het ideaal van rationeel denken, afwegen en beslissen veel moeilijker te realiseren valt dan aangenomen in klassieke theorieën. Beleidsmakers en politici, maar ook reclamemakers en spindokters weten dat ook en maken dan ook volop gebruik van framing, nudging en priming. In deze workshop laat ik al die technieken even voor wat ze zijn, maar neem ik u wel graag mee in het wetenschappelijke debat over taal en rationaliteit. Aan de hand van voorbeelden, proefjes en quizzen leert u meer over de ongekende vermogens en beperkingen van uw eigen brein - en natuurlijk dat van uw leerlingen. Zo kunt u de groeiende aandacht voor taal en het mentale ook een plaats geven in uw eigen les.

Argumenteren, overtuigen, bewijslast

Roosmaryn Pilgram - universitair docent Taalbeheersing aan de Universiteit Leiden

‘Wie beweert, moet bewijzen’, zo wordt weleens gezegd. Maar wat moet je dan precies bewijzen? Op deze vraag wist de oud-Griekse retoricus Hermagoras van Temnos wel antwoord: hij stelde dat je in je argumentatie altijd een vast aantal punten moet behandelen om een publiek te overtuigen en zette deze punten in zijn stasisleer uiteen. Dat de ideeën van Hermagoras nog steeds actueel zijn en hoe je ze kunt toepassen op je toespraak, leer je in deze workshop.

Slot, onthouden worden, applaus opwekken

Bas Andeweg - gepensioneerd taalbeheerser/onderzoeker

Als een goed begin het halve werk is, wat blijft er dan nog over voor de afsluiting? Veel sprekers laten het bij een vriendelijk ‘dank u wel’, maar een goed slot bevat gebruikelijk drie onderdelen: een samenvatting van de belangrijkste onderdelen, een herhaling van de kernboodschap en een memorabele uitsmijter. Hoe kan het slot bijdragen aan het onthouden van de toespraak? Recent onderzoek reikt hiervoor handvatten aan. Er zijn sprekers waarbij de luisteraars als vanzelf beginnen te applaudisseren na afloop van de presentatie. Natuurlijk wilt u na afloop ook applaus oogsten, maar hoe lok je dat uit? Hoe maak je een slot met zulke effecten als resultaat?

Verwoording, framing, publiek overtuigen

Matthijs Looij – docent communicatieve vaardigheden TU Delft

Je hebt een goed plan bedacht, maar dan is de vraag: hoe kun je dit zo overtuigend mogelijk overbrengen op je publiek? Van essentieel belang daarbij is het kiezen van een goed frame: waar focus je op in je speech en welke woorden kies je daarvoor? Je kunt dezelfde situatie namelijk op verschillende manieren beschrijven en verschillende woorden roepen daarbij verschillende associaties op. Waarom heeft Poetin het over een ‘speciale militaire operatie in Oekraïne’ terwijl de rest van de wereld het een ‘oorlog’ noemt? En waarom hebben steeds meer organisaties het over een ‘klimaatcrisis’ in plaats van over ‘klimaatverandering’? In deze workshop leer je om jullie plan zo overtuigend mogelijk te framen om daarmee het publiek en de jury omver te blazen.

Aandacht publiek vasthouden, structuur, stilistiek

Patrick van Delft - docent Communicatieve Vaardigheden bij de TU Delft

Waar is dat feestje?! Niet bij jouw speech als je het publiek niet achter je weet te krijgen. Niets is zo moeilijk als spreken voor een publiek dat langzaamaan in slaap is gesust. Je hebt zitten zweten op allemaal goede argumenten, maar je merkt dat het gewoon niet overkomt op het publiek. Hoe zorg je ervoor dat het publiek actief blijft tijdens je speech? Van structuur tot stilistiek, van uitvoering tot onderwerpskeuze, tijdens deze workshop bespreken we een aantal strategieën die je kunt inzetten om je publiek aandachtig te houden.

Onthouden worden door je toespraak te onthouden

Martijn Wackers - docent communicatieve vaardigheden TU Delft

We waarderen sprekers die een toespraak uit hun hoofd kennen. Sprekers die zo gemakkelijk uit hun woorden komen dat ze haast in hun speech lijken te wonen. Hoe doen ze dat? Tegenwoordig lijken we het antwoord daarop enigszins vergeten te zijn, maar redenaars in de klassieke retorica maakten veel werk van de memoria: de taak om de redevoering te onthouden en zich eigen te maken. Tegelijkertijd vinden sprekers het belangrijk dat het publiek hun speech onthoudt. In deze workshop navigeren we van memoria naar ‘memorabel’: tips om je eigen speech goed te kunnen onthouden liggen namelijk niet ver van adviezen voor een onvergetelijke toespraak voor je publiek.

Inclusief en toegankelijk spreken, motiveren, historisch perspectief

Solange Ploeg – docent/onderzoeker Politieke Geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen

De agenda van koning Willem Alexander zit barstensvol toespraken. Van de opening van een nieuwe brug tot het prijzen van een uitzonderlijk sporter, we verwachten van onze koning dat hij overal zijn woordje klaar heeft. Zo ook tijdens crises: aan het begin van de coronacrisis sprak hij ons toe via de televisie. Deze toespraak staat in een lange traditie van Nederlandse monarchen die het volk toespreken in tijden van nationale rampspoed. Denk aan koningin Wilhelmina via Radio Oranje in de Tweede Wereldoorlog en aan koningin Juliana na de Watersnoodramp in 1953. Wat hebben deze crisistoespraken met elkaar gemeen? En wat kunnen we leren van onze royals over het spreken voor een groot en divers publiek? Na deze workshop draai jij je hand niet meer om voor een publiek van 17 miljoen mensen!

Onmisbare onderdelen in een onvergetelijke toespraak

Lotus Arian – oud winnaar van het toernooi en docent bij Futurum Planet Studies aan de UvA

Wat mag absoluut niet in je toespraak ontbreken? En waar letten de coaches en juryleden nu precies op? Met praktijkvoorbeelden leer je de gouden formule voor een persoonlijke, originele toespraak die inhoudelijk sterk in elkaar zit en die iedereen onthoudt. We kennen allemaal de citaten: 'I have a dream’' (Martin Luther King), 'Yes we can' (Barack Obama) of 'How dare you' (Greta Thunberg). Hoe zorg je dat jouw toespraak er bovenuit springt en iedereen jouw belangrijkste boodschap kan herinneren met net zo’n prachtige oneliner? Daarnaast wil je natuurlijk dat het echt jouw toespraak wordt, dus bespreken we hoe je hem persoonlijk kan maken en ervoor zorgt dat jij de enige bent die hem kan voordragen. Hoe zet je je sterke kanten in voor een toespraak waarmee je uitblinkt, en wie weet zelfs het toernooi wint? Dát leer je in deze workshop. 

Verwoording, actio, muzikaliteit
Julia Oostdam – tentoonstellingsmaker/tekstschrijver  

Amanda Gorman maakte wereldwijd diepe indruk met de voordracht van haar gedicht The Hill We Climb. Haar stem klinkt ritmisch, zingend, dwingend, en naar het einde toe juichend. Ze krijgt een staande ovatie, niet alleen van het direct aanwezige publiek maar van de hele wereld. In deze workshop leer je hoe je met muzikale technieken als herhaling, alliteratie en drieslagen je publiek kunt boeien en overtuigen. Door kleine aanwijzingen in je tekst aan te brengen (alsof het om bladmuziek gaat) help je jezelf de speech zó uit te spreken dat het de inhoud versterkt. Op naar een staande ovatie voor jouw speech!

Sjaak Baars

Alexandria Ocasio-Cortez, Barack Obama, Jacinda Ardern. Voorbeelden van goede sprekers die we voorgeschoteld krijgen, komen bijna altijd uit de politiek.

In deze workshop leren we van een heel andere categorie professionele sprekers: voetbaltrainers die iedere dag voor de groep staan om hun spelers te motiveren, informeren en inspireren. En omdat ze steeds dezelfde groep voor zich hebben, moeten ze hard werken aan hun creativiteit. 

Aan de hand van voorbeelden van trainers/coaches uit de sport, krijg je tips die je kunt inzetten voor je eigen speeches. Leer van Jürgen Klopp, Arne Slot, Jill Ellis - en natuurlijk good old Louis van Gaal. 

Leonie Schroten

Wil jij net zo overtuigend als Max Havelaar de hoofden van Lebak toesprak, jouw publiek toespreken? Volg dan deze workshop waarin je aan de slag gaat met overtuigingstechnieken die jouw publiek niet kan weerstaan!

Dr. Coeen van 't Veer is universitair docent aan de Universiteit Leiden en docent aan een middelbare school in Schiedam. Hij doet onderzoek naar (post)koloniale literatuur, in het bijzonder die van Zuidoost-Azië. Daarover publiceerde hij verscheidene boeken en artikelen. Met Rick Honings en Jacqueline Bel was hij redacteur van De postkoloniale spiegel: De Nederlands-Indische letteren herlezen. Samen met Rick Honings maakt hij ook De postkoloniale podcast. Van 't Veer is redactielid van Indische Letteren.

Dr. Esther Op de Beek is universitair docent Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Leiden. Ze doceert, publiceert en geeft lezingen over Nederlandse (reis)literatuur, de verbeelding van geluk in recente romans en de literaire kritiek. Op de Beek is jurylid van de BNG Bank Literatuurprijs en redacteur van het wetenschappelijke Tijdschrift voor Nederlandse letterkunde.

Drs. Pauline Post is directeur van het Instituut voor Talen en Academische Vaardigheden van de TU Delft. Zij doceert presentatievaardigheden, schrijfvaardigheden en team skills, en adviseert bij de voorbereiding van wetenschappelijke subsidie-aanvragen. Zij studeerde Nederlands in Leiden en werkte eerder voor een groot consultantsbedrijf en voor een bedrijfsopleidingsinstituut.