Frank Staal is hoogleraar moleculaire stamcelbiologie, mede-afdelingshoofd van de flow cytometrie core faciliteit (FCF), bekleedt gastdocentschappen aan TU Delft en Erasmus MC. Hij was fellow van de KNAW, lid van de Gezondheidsraad en is coördinator van twee Europese consortia op het gebied van gen therapie.

Meer informatie over Frank Staal

Stamcellen

Ons begrip van stamcellen is de laatste jaren enorm toegenomen en daarmee parallel de therapeutische toepassingen van stamcellen. Stamcellen hebben twee belangrijke eigenschappen die dit typen cellen uniek maken. Ten eerste het feit dat ze zich kunnen ontwikkelen tot alle typen cellen van een orgaan (multilineage differentiation); ten tweede dat ze zichzelf kunnen vernieuwen (self renewal).  Uitgaande van bloedvormende  stamcellen (hematopoietische stamcellen, HSC) schetst Staal het belang van de zgn. Wnt eiwitten voor zelfvernieuwing van stamcellen en de therapeutische mogelijkheden in regeneratieve geneeskunde. Staal waarschuwt voor een stamcel hype en breekt een lans voor de combinatie van basaal onderzoek en toepassingen in de patiënt. De meest complexe ontwikkelingsroute van HSC is die naar de T lymfocyt, belangrijk voor de specifieke afweer. Een HSC kan zich op normale wijze tot T cel ontwikkelen, maar pathologische ontsporingen zijn ook mogelijk, leidend tot T cel leukemie of immuun deficiënties zoals SCID. Gendefecten die de normale ontwikkeling van HSC naar T cel blokkeren, kunnen succesvol worden hersteld door middel van  gentherapie. Veel van Staals onderzoeksactiviteiten richten zich op brede toepassing van gentherapie met stamcellen. Deze onderwerpen zijn direct relevant voor de NWA agenda punten regeneratieve geneeskunde en personalised medicine.

Wetenschappelijk carrière

Frank Staal studeerde Medische Biologie in Utrecht (cum laude) en deed promotie onderzoek naar T lymfocyten bij HIV infectie aan Stanford Unversity, USA (promotor: Prof Dr L.A.H. Herzenberg, datum: 13 juni 1993)). Na zijn promotie werkte hij in Amsterdam en Utrecht totdat hij zijn eigen laboratorium begon aan het Erasmus MC te Rotterdam, afdeling Immunologie. In 2008 aanvaarde hij een hoogleraars positie in stamcel biologie te Leiden, waar hij aan het LUMC een onderzoeksgroep leidt die zich bezig houd met stamcellen, T lymfocyten en gen therapie. Deze positie accepteerde hij bij een openbare lezing op 15 januari 2010. Titel van deze oratie was     “To T or not to T”.

In zijn oratie geeft Frank Jakob Theodor Staal de stormachtige ontwikkelingen in de stamcel biologie weer. Stamcellen hebben twee belangrijke eigenschappen die dit typen cellen uniek maken. Ten eerste het feit dat ze zich kunnen ontwikkelen tot alle typen cellen van een orgaan (multilineage differentiation); ten tweede dat ze zichzelf  kunnen vernieuwen (self renewal). Uitgaande van bloedvormende  stamcellen (hematopoietische stamcellen, HSC) schetst Staal het belang van de zgn. Wnt eiwitten voor zelfvernieuwing van stamcellen en de therapeutische mogelijkheden in regeneratieve geneeskunde. Staal waarschuwt voor een stamcel hype en breekt een lans voor de combinatie van basaal onderzoek en toepassingen in de patiënt. De meest complexe ontwikkelingsroute van HSC is die naar de T lymfocyt, belangrijk voor de specifieke afweer. Een HSC kan zich op normale wijze tot T cel ontwikkelen, maar pathologische ontsporingen zijn ook mogelijk, leidend tot T cel leukemie of immuun deficiënties zoals SCID. Gendefecten die de normale ontwikkeling van HSC naar T cel blokkeren, kunnen succesvol worden hersteld door middel van  gentherapie