Anneke en Yannick volgen de sporen van de zeventiende-eeuwse theoloog-pedagoog Comenius
Als bachelorstudent meewerken aan een landelijk onderzoeksproject en meeschrijven aan een drietalig boek – bij Religiewetenschappen in Leiden kan het. Anneke Romijnders en Yannick Smits, die vorig jaar beiden hun bachelor Religiewetenschappen hebben behaald en nog altijd aan de Universiteit Leiden studeren, zijn op zoek gegaan naar voetsporen van de zeventiende-eeuwse theoloog en onderwijsvernieuwer Jan Amos Comenius in Leiden. Bevlogen vertellen beide studenten over hun onderzoek.
Anneke Romijnders en Yannick Smits, die momenteel beiden nog aan de Universiteit Leiden studeren, hebben, samen met o.a. de oud-ambassadeur van Nederland in Tsjechië en studenten uit andere Nederlandse universiteitssteden, meegewerkt aan een landelijk onderzoeksproject over de Moravische theoloog-pedagoog Jan Amos Comenius (1592-1670). Het onderzoek heeft geresulteerd in een boek dat in het Nederlands, Tsjechisch en Slowaaks verschijnt en zaterdag 2 april in het Comeniusmuseum in Naarden wordt gepresenteerd: uitnodiging Comeniusmuseum Naarden.
Anneke en Yannick, waarover gaat het onderzoeksproject waaraan jullie een bijdrage hebben geleverd?
‘Vorig jaar hebben wij onderzoek gedaan naar Jan Amos Comenius (1592-1670), een Boheemse theoloog, pedagoog en filosoof. In het bijzonder hebben we gekeken naar de relatie tussen Comenius en Leiden. Omdat de Universiteit Leiden in de zeventiende eeuw al internationaal beroemd was, besloot Comenius haar en haar professoren enkele keren te bezoeken. Hoewel er verschillende connecties tussen Comenius en Leiden bestaan, waren deze tot nu toe nog nooit in de vorm van een coherent verhaal op papier gezet. Het was aan ons de taak om als onderzoeksstudenten het volledige verhaal van Comenius en Leiden te vertellen.’
Hoe zijn jullie bij dat project betrokken geraakt?
‘Onze docent Cultuurgeschiedenis van het christendom, dr. Tom-Eric Krijger, was door één van de leiders van het onderzoeksproject Jan Amos Comenius, vier eeuwen voetsporen in Nederland benaderd met de vraag of enkelen van zijn studenten aan dat project wilden meewerken. Doel van het project was om de ‘sporen’ die Comenius heeft nagelaten op meerdere plaatsen in Nederland, onder andere in de universiteitssteden Groningen, Utrecht en Leiden, in kaart te brengen. Studenten uit Leiden zouden onderzoek moeten doen naar Comenius’ sporen in het Leidse. Wij vonden het allebei een leuke uitdaging om onze tijdens de studie opgedane kennis en vaardigheden eens in de praktijk toe te passen en hebben ons daarom direct aangemeld.’
Wat zijn jullie belangrijkste onderzoeksbevindingen?
‘In de eerste plaats laat ons onderzoek eens te meer zien dat de Universiteit Leiden al kort na haar opening in 1575 wist uit te groeien tot één van de toonaangevende intellectuele centra van Europa. Zo discussieerde Comenius in Oegstgeest, in kasteel Poelgeest, met de vermaarde Franse wijsgeer René Descartes (1596-1650) en had hij goed contact met befaamde Leidse oriëntalisten. Eén van hen was Jacobus Golius (1596-1667), met wie hij samenwerkte aan een Turkse vertaling van de Bijbel. In de tweede plaats geeft ons onderzoek meer inzicht in het fenomeen van de intellectuele netwerken die in de zeventiende eeuw opkwamen. Comenius behoorde zelf tot de zogeheten Hartlib Circle. De geleerden die deel uitmaakten van deze groep, vernoemd naar de Pruisisch-Engelse wetenschapspromotor Samuel Hartlib (±1600-1662), gingen samen projecten aan, vanuit de overtuiging dat bevordering van de wetenschap en het in praktijk brengen van wetenschappelijke kennis de wederkomst van Christus zouden bespoedigen. Het vertalen van de Bijbel naar het Turks, om zo meer mensen met het Evangelie te bereiken, is hiervan een goed voorbeeld.’
Hoe hebben jullie deelname aan het onderzoeksproject ervaren?
‘We hebben onze onderzoeksvaardigheden, zoals het opzoeken van bronnen en het blootleggen van onderliggende verbanden, verder ontwikkeld. Daarnaast was het een leuke uitdaging om academische kennis toegankelijk te maken voor een breder publiek. Het was ook mooi om de verschillende fases van onderzoek te doorlopen: van de eerste bronnen lezen, tot het herhaaldelijk herzien van een tekst, tot uiteindelijk het eindproduct in handen kunnen houden.’
Heeft dit onderzoek eraan bijgedragen dat jullie na jullie studies in de wetenschap aan de slag zouden willen gaan?
Yannick: ‘Ja, ik ben dusdanig gestimuleerd door dit onderzoek dat ik inmiddels een onderzoeksmaster volg.’
‘Anneke: ‘Deelname aan het onderzoeksproject heeft mij ook enthousiast gemaakt. Een toekomstige academische carrière sluit ik zeker niet uit!’
Boekpresentatie
De presentatie van het boek Jan Amos Comenius, vier eeuwen voetsporen in Nederland, waarin Anneke en Yannick op basis van hun onderzoek een hoofdstuk hebben geschreven, vindt plaats op zaterdag 2 april in het Comeniusmuseum in Naarden. Het boek bevat teksten in het Nederlands en vertalingen daarvan in het Tsjechisch en Slowaaks.