Henk te Velde over Abraham Kuyper en populisme in Nederland
Was oud-minister president Abraham Kuyper een populist? De suggestie die in deze vraag zit besloten, is dat hedendaagse populisten hun historische evenbeeld hebben in de antirevolutionaire voorman. Hoogleraar Nederlandse geschiedenis Henk te Velde praat bij Het Goede Leven over de geschiedenis van het populisme in Nederland
Door zijn streven om mensen wijzer en weerbaarder maken, zodat zij zich in het maatschappelijke en politieke leven konden meten met anderen, wordt Kuyper vaak gezien als een emancipator. Te Velde stelt echter dat hij ook gezien zou kunnen worden als een populist. Hij benadrukt wel dat dit niet is om hem te diskwalificeren als emancipator, noch om zijn inzet voor gelijkberechtiging te betwisten. Te Velde ziet het populisme niet als het tegendeel, maar juist als een onderdeel van democratie. ‘We hebben te veel de neiging om democratie onvoorwaardelijk als iets moois te zien, en dat doen we door alles wat in die democratie een onaangenaam verschijnsel is gewoon buiten de orde te verklaren. Dat noemen we dan populisme, of juist het tegendeel: elitaire blindheid.’
Over Kuyper zegt Te Velde: ‘Als wij nu met die man te maken zouden hebben, dan zou we met een boog om Kuyper heen lopen. Hij was enorm bazig, verschrikkelijk in de omgang, manipulatief, en ging erg ver om zijn doel te bereiken. Tegelijkertijd was hij een geniale man. Je kan haast niet bevatten hoeveel werk hij heeft verzet en hoeveel tot stand gebracht. En inderdaad, echt een emancipator.’ Hij stelt dat dit emancipatoire element ook in het hedendaags populisme terug te vinden is, maar dat deze een heel andere gedaante aanneemt dan in de tijd van Kuyper. Kuyper vond het opdoen van kennis erg belangrijk: tegen zijn aanhang zei hij dat als ze wilden participeren in de democratie, dat ze zich moesten ontwikkelen. Dit is het tegenovergestelde van hedendaagse populisten, die juist denigrerend doen over kennis.
Meer weten?
Het volledige artikel met Henk te Velde is terug te lezen op de website van Het Goede Leven.