Feiten en fabels over seriemoordenaars
Prof.dr. Marieke Liem, hoogleraar sociale veerkracht en veiligheid aan ISGA, bespreekt bij NPO Radio 1 de feiten en fabels rondom seriemoordenaars.
Seriemoordenaars zijn een grote bron van inspiratie voor films en series in de afgelopen jaren. Voor veel mensen is het een fascinerend onderwerp. Hoe is iemand in staat om meerdere mensen om het leven te brengen? Marieke Liem legt uit dat seriemoord wordt gekenmerkt door een dader die minstens drie slachtoffers op drie onafhankelijke momenten om het leven brengt.
Dit is voor veel mensen, naast fascinerend, ook beangistend. We zijn vaak bang voor ‘de man in de bosjes’, maar dat is een zeldzaam fenomeen, vertelt Liem. In Nederland zijn alle bekende seriemoordenaars op twee handen te tellen. Een van de mythes is dus dat het een heel maatschappelijk relevant fenomeen is. Het risico om gedood te worden in Nederland is al erg klein. Als dit toch gebeurt, is de kans volgens Liem groot dat de dader iemand is die dicht bij je staat. Seriemoord is dusdanig zeldzaam, dat je er realistisch gezien geen angst voor zou moeten hebben.
Het profiel van een seriemoordenaar
Ook het profiel van een seriemoordenaar wordt vaak verkeerd ingeschat, vertelt Liem. Mensen denken vaak aan witte mannen van middelbare leeftijd die kicken op moorden of een seksueel sadistisch motief hebben. Toch zien we dat zowel de daders als slachtoffers van seriemoorden verschillende etnische achtergronden en leeftijden hebben. Er zijn ook zeker vrouwen die dit doen, maar het merendeel van de seriemoordenaars is mannen. Er is een heel scala aan motieven die achter seriemoord kunnen worden gevonden. Soms zijn mensen sterk verward, deze mensen zijn vaak degene die gepakt worden, omdat ze minder secuur te werk gaan dan daders die het bewust doen.
Seriemoordenaars in Nederland
Dat er in Nederland zo weinig seriemoordenaars zijn, ligt volgens Liem aan een aantal factoren. Zo spreekt ze over het zogeheten ‘linking blindage’. Terwijl Nederland een klein land is, hebben provincies of gemeenten andere manieren van moorden registreren. Losse moorden die deel zijn van een serie kunnen zo door het systeem glippen en als onopgeloste zaak worden weggelegd. Ook zijn er niet gerapporteerde zaken in Nederland; dit zijn bijvoorbeeld vermiste mensen, dak- of thuislozen en andere kwetsbare groepen. Hiervan wordt het lichaam misschien nooit gevonden of deze personen raken ongerapporteerd vermist. Dit getal van onopgeloste of ongelinkte moorden noemt Liem het ‘dark number’.
Luister hier het volledige fragment van NPO Radio 1
Dr. Marieke Liem is afgestudeerd aan de University of Cambridge en is vervolgens gepromoveerd in forensische psychologie aan de Universiteit van Utrecht. Haar onderzoek richt zich op interpersoonlijk geweld, met specifieke onderzoeksprojecten naar doding in gezinsverband, de rol van o.a. psychische problematiek, vuurwapens en drugs bij geweldsdelicten, de effecten van interventies op geweldplegers en internationaal vergelijkend onderzoek naar fataal geweld.