Willemijn Waal over het ontstaan van het Griekse alfabet in het NRC
Vaak wordt gezegd dat Griekenland zich met behulp van het alfabet ontwikkelde tot de bakermat van de westerse beschaving. Maar wanneer gingen de Grieken dit schrift precies gebruiken? Willemijn Waal deed uitgebreid onderzoek en deelde haar bevindingen met het NRC.
Het alfabetschrift was weliswaar afkomstig van de Feniciërs (woonachtig in het huidige Libanon), maar de Grieken namen het eeuwenoude idee over en ontwikkelden het in de achtste eeuw voor Christus (of het eind van de negende) tot zijn huidige vorm. Dat is de ontstaansgeschiedenis van het Griekse alfabet zoals die door de meeste classici wordt geaccepteerd. Wetenschappers die Semitische talen bestuderen denken daarentegen dat het Griekse alfabet veel ouder is en al in de elfde eeuw voor Christus door de Grieken van de Feniciërs is overgenomen.
In drie artikelen zette Waal alle bewijzen op een rij, en kwam tot een voor haar onomstotelijke conclusie: het alfabet is op zijn laatst in de elfde eeuw voor Christus in het Egeïsch gebied geïntroduceerd. Deze vaststelling heeft vergaande implicaties, onder meer voor de ontstaansgeschiedenis van de Ilias en de Odyssee, de werken van Homerus die de mensheid nu al bijna drieduizend jaar fascineren.
Het belangrijkste argument om het ontstaan van het Griekse alfabet te situeren in de achtste of negende eeuw, is de aanwezigheid van fysiek bewijs, zegt Waal. ‘De oudste tekstfragmenten die archeologen hebben gevonden, te lezen op onder meer de zogenoemde Nestor-vaas, stammen uit deze tijd. Daarnaast is er wat graffiti op scherven en rotsen overgeleverd, maar ouder materiaal is niet aangetroffen. Maar wil dat ook zeggen dat het nooit bestaan heeft? Zoals archeologen graag zeggen: de afwezigheid van bewijs is nog geen bewijs van afwezigheid.’