Reclame maken vanuit de ruimte: mag dat?
Een bedrijf uit Rusland wil reclame gaan maken vanuit de ruimte. Met kleine satellieten zou dan een paar seconden lang een reclameboodscap worden geprojecteerd. Het plan roept de vraag op of je de ruimte mag gebruiken voor dit soort commerciële doeleinden.
Het is niet duidelijk of dit wel of niet mag, zegt Tanja Masson-Zwaan, universitair docent verbonden aan het Instituut voor Lucht- en Ruimterecht, bij BNR Nieuwsradio (gesprek begint na ongeveer 30 seconden). 'Het is niet verboden onder het internationale recht. Er zijn VN-verdragen die het gebruik van de ruimte reguleren en daarin staat dat het gebruik in principe vrij is. Maar dat betekent niet dat zomaar alles mag. Je mag bijvoorbeeld niet met jouw activiteiten die van anderen storen. Dit plan zou bijvoorbeeld ruimtepuin kunnen veroorzaken en de waarnemingen van astronomen verstoren.'
Dit soort activiteiten moeten volgens Masson altijd worden goedgekeurd door de staat. 'Deze Russische start-up is een privébedrijf en volgens het ruimterecht moet de staat er dan toezicht op uitoefenen. De Russische overheid zou dit dus moeten toestaan en het is zeer de vraag of ze dat doen, want het zal Rusland op veel internationale kritiek komen te staan. Het gaat om heel kleine satellieten en om daarmee reclame te maken heb je er heel veel nodig begrijp ik, dus de kans op botstingen met andere satellieten lijkt me reëel. Dus er zal een afweging gemaakt moeten worden.'
Grondstoffen
Eerder deze maand sprak Masson-Zwaan al met de NOS over de regels voor het gebruik van de ruimte in verband met de landing van een Chinees ruimte vaartuig op de achterkant van de maan. Mogelijk zijn daar waardevolle hulpbronnen te vinden, zoals helium-3 en zeldzame edelmetalen. Mag een land die grondstoffen zich zomaar toe-eigenen? 'Volgens het ruimterecht mag je hemellichamen niet in eigendom hebben. Je mag je niet een stuk van de maan toe-eigenen als land of bedrijf. Maar het is niet duidelijk of dat ook geldt voor hulpbronnen die je op zo'n hemellichaam zou kunnen vinden.'
Er dus behoefte aan meer duidelijkheid over de regels. 'Er is een VN-verdrag waarin staat dat zulke hulpbronnen het gemeenschappelijk erfgoed van de mensheid zijn. Dat is een betwist verdrag waar landen als Rusland, India, China en de VS geen partij bij zijn omdat ze huiverig zijn voor dat concept. Ze zijn bang dat ze alles moeten gaan delen met alle VN-leden. Dit verdrag stamt uit 1979 en biedt niet de oplossing voor dit vraagstuk, maar een dergelijk idee van een rechtsregime dat je samen afspreekt is de enige manier om vooruit te komen.'