Ignas Snellen in de Volkskrant over planeten buiten ons zonnestelsel
Sinds de ontdekking van planeten rondom andere sterren dan de zon, beseffen astronomen dat het heelal krioelt van de exotische werelden. Wetenschapsjournalist George van Hal bespreekt in de Volkskrant de meest bijzondere en extreme bestemmingen in de kosmos en de lessen die astronomen als de Leidse hoogleraar Ignas Snellen hieruit kunnen leren.
Extreme planeten
Een planeet waar het gesmolten glas regent, een gasreus die zo dicht op hun zon staat dat hij verdampt of een planeet met blokken ijs zo heet als vuur. Het lijkt sciencefiction, maar met behulp van de nieuwste ruimtetelescopen ontdekken astronomen steeds meer van dit soort extreme buitenaardse werelden. Deze nieuwe ontdekkingen vormen een gigantische bron van informatie. Wetenschappers gebruiken deze info om om meer te weten te komen over het ontstaan van planeten en eventuele bewoonbare plaatsen buiten ons eigen zonnenstelsel.
‘De belangrijkste les die we hebben geleerd, is dat de diversiteit aan planeten in de kosmos enorm is’, zegt Snellen. De ontdekkingen van nieuwe, extreme planeten, dwingt onderzoekers het huidige beeld van het heelal bij te stellen.
Planeten aan de wandel
Naast de ontdekking van nieuwe planeten, leren ruimtemissies ons ook meer over het gedrag van deze hemellichamen. Anders dan voorheen werd gedacht, hebben de planeten in ons zonnestelsel niet meteen een vaste plek ingenomen, maar schoven ze heen en weer. Ook in andere planeetstelsels zien astronomen sporen van dit chaotische geschuif. Snellen: ‘Gasreuzen die iets verder weg staan, maar nog steeds relatief dicht op de ster zitten, hebben vaak elliptische banen. Dat moet wel het gevolg zijn van het geweld waarmee ze ooit naar binnen zijn geschoven.’
‘Hoe meer waarnemingen we doen, hoe minder we begrijpen van hoe planeten zich vormen’
Hoe zit het nou?
Het is een paradox: nieuwe informatie zorgt er soms voor dat we juist mínder van het heelal snappen dan voorheen. Onderzoekers moeten bijvoorbeeld bestaande theoriën herzien. Hoe ontstaan complete planeten in stofschijven, als we daar maar heel weinig materiaal kunnen vinden? En waarom worden de stofdeeltjes die later planeten vormen niet opgeslokt door de zwaartekracht van de zon?
Buitenaards leven
Bij de ontdekking van zoveel nieuwe planeten, speelt uiteraard ook de vraag of zij wellicht de thuisbasis zijn van buitenaards leven. ‘Toch hebben we uit het exoplaneetonderzoek strikt gesproken nog niets nieuws geleerd over het bestaan van buitenaards leven’, zegt Snellen. ‘Of nou ja… we weten natuurlijk wél dat rotsachtige planeten zoals de aarde op veel plekken voorkomen.’ Er zijn rotsachtige planeten die lijken op aarde, maar straling, verkeerde temperatuur of gebrek aan atmosfeer lijken hier vooralsnog roet in het eten te gooien. Verder speurwerk moet uitwijzen hoe zeldzaam onze aarde werkelijk is.
Lees hier het volledige artikel:
de Volkskrant - We snappen steeds minder van hoe planeten ontstaan (en drie andere lessen na de ontdekking van vierduizend planeten)