Is de mens de zwakke schakel in een systeem dat is gebaseerd op theorie en wetmatigheden?
Marcel Pheijffer gaf op 23 mei 2018 in het Financieele Dagblad zijn mening over een stelling die hoogleraar Jan Bouwens en Nyenrode-collega Olaf Blok gaven in een paper die zij recentelijk publiceerden in aanloop naar een congres van de Foundation of Auditing Research. In het paper van hen kwam naar voren dat de wetenschap op zoek is naar wetmatigheden op basis van grote gevallen en dus niet naar individuele cases.
Marcel Pheijffer ligt in het Fincieele Dagblad toe waarom hij bovenstaande stelling niet volledig onderschrijft. ‘Het hangt er namelijk maar net van af met welk doel en in welke context wetenschappers hun onderzoek uitvoeren. Het hangt ervan af wat de discipline en het kenobject van de wetenschappers is. Het hangt ervan af of afdoende relevante informatie kan worden verkregen door metingen die zuiver en exact zijn. Bovendien gaat de stelling er geheel aan voorbij dat de casestudie een beproefde wetenschappelijke onderzoeksmethode is. Met een belangrijke beperking: de generaliseerbaarheid van de uitkomsten. Maar dat doet niets af aan nut en noodzaak van dergelijk onderzoek. Naast, maar niet in de plaats van, het fetisjisme van 'meten is weten' dat naast positieve ook negatieve kanten kent.’
De stelling van Bouwens en Bik spreekt Pheijffer vooral aan, omdat hij net het onderzoeksrapport over de ondergang van het Britse bouwbedrijf Carillion heeft gelezen. Volgens Pheijffer gaat het hier om casuïstiek waarvan we veel kunnen leren. Wetmatigheden hebben in dergelijke casuïstiek niet of slechts beperkt gefunctioneerd. Theorieën en wetmatigheden kunnen ons veel leren, maar in de praktijk kan dit anders uitpakken, zo vertelt Pheijffer. Volgens hem doen mensen in de praktijk namelijk niet altijd wat de theorie en wetmatigheden ons leren over wat goed en nodig is. De mens is zodoende een zwakke schakel in de praktijk, in een systeem dat is gebaseerd op theorie en wetmatigheden. Het gaat om een zwakke schakel die zich niet laat vatten in en vangen door wetmatigheden, aldus Pheijffer.
