De campagne begint vroeg dit jaar
Politiek wordt steeds persoonlijker en steeds minder partijgebonden. Ook spelen media een steeds grotere rol. Vooral in aanloop naar de verkiezingen van 2017 spelen individuele politici zich nu al graag in de kijker. Dit concluderen Wim Voermans en Geerten Waling van de Universiteit Leiden in hun onderzoek naar het gedrag van Tweede Kamerleden van 1995 tot juni 2016.
De strategie van een Kamerlid
Waar politieke strategie tot aan het eind van de vorige eeuw nog vooral de strategie was van een partij, zien we de laatste jaren dat het Kamerlid als individu belangrijker aan het worden is. Nog steeds bestaan er fracties en fractiediscipline, maar de Haagse politiek is de afgelopen 15 jaar veel sneller en persoonlijker geworden. Volksvertegenwoordiger zijn blijkt meer en meer een kwestie van snelle mobilisatie van standpunten en kiezers en van het ‘scoren’ als individueel Kamerlid. Dat heeft veel te maken met een versnippering van het politieke landschap in Nederland, maar ook met een veranderend medialandschap. Deze trends zien we terug in het gedrag van Kamerleden en ook binnen fracties als geheel.
Gewicht in de schaal
Sinds 2013 doen wetenschappers aan de Universiteit Leiden in het project 'Gewicht in de schaal' onderzoek naar het gedrag van Kamerleden en welke strategie daaruit spreekt. Samen met honours studenten, en ondersteund door algoritmes van het PDC in Den Haag, analyseerden prof. dr. Wim Voermans en dr. Geerten Waling de mediaoptredens van Kamerleden, maar ook de ongeveer 45.000 schriftelijke Kamervragen die zijn gesteld tussen 1995 en juni 2016, evenals de duizenden moties en vele initiatiefwetsvoorstellen die zijn ingediend. Dit onderzoek, samengevat in een notitie (zie onder), leidde tot opzienbarende conclusies.
Enkele trends
- Kamerleden doen van alles steeds méér, waarmee zij zich meer persoonlijk profileren
- Kamervragen worden langer, evenals de antwoorden daarop
- De beantwoording door ministeries laat te wensen over: 10 van de 11 ministeries haalt doorgaans de verplichte beantwoordingstermijn van drie weken niet
- Media spelen een steeds grotere rol in Kamervragen: 57% van alle vragen is gebaseerd op een (nieuws)bericht in de media
- De Telegraaf komt steeds vaker voor (in 10% van alle vragen), maar ook spelen televisie- en internetbronnen een steeds grotere rol ten koste van de 'kwaliteitskranten'
- Niet alleen de oppositie, maar ook parlementariërs van coalitiepartijen bedienen zich steeds vaker van Kamervragen en moties om zich te profileren binnen hun partij en naar een breder publiek.
Verborgen data
Een opmerkelijke ontdekking in het onderzoek was dat data over parlementaire debatten en het wetgevingsproces zeer moeilijk vindbaar zijn. De website van de Tweede Kamer publiceert veel informatie, maar die is ondoorgrondelijk en niet handzaam geordend. Ook zijn cruciale data over de parlementaire praktijk, zoals het gedrag van fracties en van individuele Kamerleden, niet gekwantificeerd. Dit is zorgwekkend, omdat de verrichtingen van het parlement, de spil van de nationale democratie, navolgbaar en traceerbaar moeten zijn.
Onderzoeksresultaten
Download hier (pdf) de volledige notitie.
Meer informatie
Dit onderzoek is uitgevoerd door het Expertisecentrum Politieke Legitimiteit (Universiteit Leiden). Voor meer informatie, neem contact op met coördinator dr. Geerten Waling. Zie ook het vraaggesprek met hem in het VPRO-programma Buitenhof, op 12 juni 2016.