'We moeten nu de échte oorzaken van radicalisering aanpakken'
Opiniestuk van Elke Devroe en Paul Ponsaers.
Op straat en op de blogs gonst het van het afgrijzen. Terecht. Zelden is ons land geconfronteerd geweest met een dergelijke afschuwelijke moordpartij.
Tezelfdertijd krijgt het publieke debat een nieuwe kleur. De onderliggende gedachte is dat die home grown-terroristen gedurende jaren hebben genoten van 'onze' sociale voorzieningen, van 'ons' onderwijs, van 'onze' welvaartsstaat en dat 'ze' ondanks dat blijkbaar zo haatdragend zijn geworden dat 'ze' zich keren tegen de eigen wieg. In plaats van dankbaar te zijn. De redenering is dan dat 'we' lange tijd veel te naïef, te meegaand, zijn geweest. 'We' hadden veel vroeger moeten eisen dat 'ze' zich aanpasten. 'We' hadden moeten duidelijk maken dat de Belgische sociale welvaart was opgebouwd dankzij het zweet van vele Belgische loonarbeiders, die het lange tijd veel moeilijker hadden dan 'hun' generatie. Kortom: 'we' zijn veel te laks, te verdraagzaam geweest, veel te politiek correct. 'We' en 'zij', we leren opnieuw in kampen denken blijkbaar.
Het is niet langer het discours van extreemrechts, het is dat van brede lagen van de werkende bevolking. Het is het discours van grote delen van de Britse aanhang van Labour die vindt dat het 'vrije verkeer van mensen, goederen, diensten en kapitaal' er enkel maar toe geleid heeft dat grote stukken van de arbeidsmarkt in het VK zijn verdrongen door nieuwkomers, waardoor de druk verhoogt om de brexit effectief door te voeren. Ultiem gaat het om de vraag naar de existentiële toekomst van Europa. Of anders gezegd gaat het om een sterker nationalisme, ten koste van een zwakker Europa.
Volgens ons is dit een schoolvoorbeeld van fuzzy logic. Het is niet omdat sommige jonge moslims zich (terecht of onterecht) achtergesteld of gediscrimineerd voelen dat zij 'zomaar' overgaan tot terrorisme. Dat is meer dan een brug te ver. Mocht iedereen die zich tekort gedaan zou voelen bommen laten ontploffen, dan zou het ganse land wel op een slagveld lijken. Dat is gelukkig niet zo en dus is er meer nodig om deze terreur te verklaren. Het 'probleem van specificiteit' speelt hier met andere woorden: veel mensen delen de kenmerken van terroristen, maar bijna niemand wordt terrorist. Dus wat maakt nu precies dat de één wel en de ander niet overgaat tot terroristisch geweld? Hierbij keren we als criminologen terug naar etiologische criminaliteitstheorieën. Kortom, wat maakt dat sommigen terrorisme als mogelijk alternatief gaan zien?
Lees het volledige opiniestuk.
Elke Devroe is associate professor aan het Institute of Security and Global Affairs van de Universiteit Leiden. Paul Ponsaers is professor-emeritus aan de vakgroep Strafrecht, Criminologie en Sociaal Recht van de UGent