Citizen science

Citizen science of burgerwetenschap is een term die recentelijk veel wordt gebruikt, maar wat houdt het precies in? Wat is het verschil tussen tussen citizen science en crowdsourcing? En hoe verhoudt community archaeology/gemeenschapsarcheologie zich hiermee?

Wat is citizen science?

In burgerwetenschap of citizen science werken burgers mee aan wetenschappelijk onderzoek. Doordat veel mensen meewerken kan een grote hoeveelheid data gegenereerd worden en kan onderzoek vaker herhaald worden. In het Erfgoed Gezocht project wordt een hoogtekaart niet door één persoon, maar door minstens 15 mensen onderzocht. Eén persoon, vrijwilliger of professional, maakt per ongeluk fouten, maar diezelfde fout zal niet gemaakt worden door alle anderen. Dit is het zogenaamde wisdom of the crowd principe: de groep is slimmer dan haar slimste individu.

Burgerwetenschap is echter niet alleen de bijdrage van burgers. Het is essentieel dat mensen een bijdrage leveren aan wetenschappelijk onderzoek. Er is dus sprake van een wetenschappelijke vraagstelling, een onderzoeksmethode, datacontrole en analyse en uiteindelijk conclusies. Deze hele onderzoekscyclus wordt gedeeld via publicaties en presentaties zodat de conclusies controleerbaar zijn.

Naast de burgers die deelnemen aan het onderzoek is een wetenschappelijk team dat zich bezighoudt met onderzoeksopzet, data-analyse, kwaliteitscontrole en publicatie van de resultaten dus noodzakelijk. Het gedeelde onderzoek is slechts één onderdeel van het wetenschappelijke proces. Er wordt gestreefd om vrijwilligers zoveel mogelijk bij alle stappen van het onderzoek te betrekken en op deze manier tot co-creatie te komen. De wetenschappers blijven echter verantwoordelijk voor de wetenschappelijke kwaliteit en publicatie.

Meer lezen over citizen science? Kijk op de website van het Leidse Citizen Science Lab.

Crowdsourcing, community archaeology en publieksarcheologie

Crowdsourcing is een term zonder een algemeen Nederlands equivalent waarmee de inzet van kennis van vrijwilligers wordt gebruikt om gezamenlijk een product of oplossing te ontwikkelen. Wikipedia en open source software (open office, QGIS, etc.) zijn voorbeelden van crowdsourcing. Burgerwetenschap is een vorm van crowdsourcing, maar niet alle crowdsourcing is burgerwetenschap. Bijvoorbeeld, vrijwilligers die aardewerk uit een opgraving restaureren zonder dat daar een wetenschappelijke vraag aan verbonden is, maar om ze tentoon te stellen in een museum, zijn bezig met een vorm van crowdsourcing, maar niet met citizen science.

Bij community archaeology (gemeenschapsarcheologie), weer een term die vaak onvertaald wordt gelaten, werkt een lokale gemeenschap mee bij archeologische activiteiten in de eigen regio. Dit kan wetenschappelijk onderzoek zijn, maar dat is niet noodzakelijk. In alle activiteiten staat de lokale gemeenschap echter centraal.

Publieksarcheologie is een brede term die alle activiteiten omvat waarbij het breder publiek bij archeologie wordt betrokken.