Interview met Kutsal Yesilkagit: ‘De rechtsstaat is meer onder druk komen te staan'

In de afgelopen jaren was de rechtsstaat er niet voor burgers, zo stelt Kutsal Yesilkagit. Hij is betrokken bij de Academie voor de Rechtsstaat en vertelt in dit interview meer over wat er in deze actuele leergang behandeld wordt.

Hoe heb je de vorige editie van de leergang Academie voor de Rechtsstaat ervaren?

In september 2023 ging de eerste editie van de leergang van start. Nu komt de volgende editie er alweer aan, in de maanden mei tot en met oktober gaan cursisten in een periode van 9 dagen aan de slag met de rechtsstaat. De leergang is vooral populair onder beleidsmakers, journalisten en politici maar ook onder andere professionals. ‘De impact van de leergang was groot en de discussies hebben veel teweeg gebracht’, vond Yesilkagit. Hij hoopt dit weer te bereiken in de volgende editie. Hij licht toe: ‘Het is mooi om te zien hoeveel energie er vrijkomt wanneer je een groep toegewijde mensen, cursisten en docenten, bij elkaar brengt rondom een thema, de rechtsstaat, dat zoveel losmaakt.’

Zag je een verschil in de visie van de deelnemers op de democratische rechtsstaat?

Yesilkagit ziet dat professionals het begrip rechtsstaat vanuit de eigen deskundigheid en ervaring benaderen. Tegelijkertijd is het begrip rechtsstaat op zichzelf al een veelzijdig begrip. Hij legt uit: ‘In debatten over misstanden, variërend van de toeslagen tot de gaswinning in Groningen, wordt al gauw ‘de rechtsstaat’ aangeroepen om uitdrukking te geven aan de ernst van wat er gebeurt. Bovendien komt daar ook nog eens bij dat de wetenschap zelf verschillende perspectieven en definities op de rechtsstaat hanteert.’

Is de volgende editie vrijwel hetzelfde of zijn er dingen veranderd?

De rol van de aanwezige journalisten leek voldoende om de media in relatie tot de rechtsstaat te belichten, maar Yesilkagit legt uit dat de deelnemers terugkoppelden daar meer over te willen weten. Yesilkagit legt uit: ‘De media krijgt nu een eigenstandige plaats in de cursus. Zo kun je dieper ingaan op de rol en de betekenis van de media in het geheel.’

Een ander punt was de rol van burgers nog meer ter sprake brengen. Yesilkagit zegt hierover: ‘In de afgelopen jaren is gezien hoezeer de rechtsstaat er niet is voor burgers als zij een fout maken, zoals bij het invullen van toeslagenformulieren. Of als zij door AI-algoritmen onterecht als mogelijke fraudeurs worden bestempeld. Of de schade van de aardbeving in Groningen, hier had een adequate afhandeling moeten plaatsvinden maar dat is niet gebeurd. De rechtsstaat is tekort geschoten in de ogen van de burgers. En de legitimiteit van de rechtsstaat berust voor een belangrijk deel op het perspectief dat burgers hebben op de rechtsstaat.’