Kaiser Lente Lezing: Telescopisch onderzoek van de sterrenhemel
- Dr. Huib Zuidervaart (Huygens ING)
- Datum
- zaterdag 26 maart 2022
- Bezoekadres
- Oude Sterrewacht Leiden
Sterrewachtlaan 11
Telescopisch onderzoek van de sterrenhemel
Een schets van de ontwikkeling van het instrumentarium gedurende de 17e en 18e eeuw.
In 1608 werd op de Mauritstoren van het Haagse Binnenhof een ‘seecker instrument om verre te sien’ gedemonstreerd. Op dat moment werd daar met de voormalige Nederlandse landsheer, de koning van Spanje, onderhandeld over wat in 1609 het 12-jarig bestand zou worden. Daardoor was Den Haag overladen met diplomaten afkomstig uit geheel Europa, die – nu ze er toch waren – het nieuws over dit wonderbaarlijke nieuwe instrument snel wisten te verspreiden. Een pamfletschrijver uit 1608 meldde over deze gebeurtenis:
‘De bewuste glazen zijn erg nuttig bij belegeringen en dergelijke aangelegenheden, omdat men van een mijl of meer alle dingen even duidelijk kan zien alsof ze dichtbij ons zijn. Zelfs sterren die normaal onzichtbaar zijn voor ons oog, vanwege hun geringe omvang en lichtzwakte, kunnen door middel van dit instrument worden gezien’.
Dit is het eerste bericht dat melding maakt van de verrekijker als sterrenkundig waarnemingsinstrument. Naar verluid was het dit bericht, dat Galileï aanzette tot het samenstellen van zijn eigen – al snel verbeterde – versie van deze ‘Hollandse verrekijker’. Met dat instrument heeft Galileï in 1610 zijn vermaarde ontdekkingen aan de sterrenhemel gedaan. Daarna heeft de verrekijker een grote vlucht genomen, hoewel het decennia heeft geduurd, voordat de telescoop als waarnemingsinstrument ook bruikbaar werd voor minder geoefende specialisten.
In de presentatie zal een globaal overzicht worden gegeven van de ontwikkelingen die de optische telescoop heeft doorgemaakt, vanaf zijn introductie in 1608 tot het einde van de 18e eeuw.
N.b.: Deze lezing is in het Nederlands / This lecture will be in Dutch