Dissertation

Veranderend kunstenaarschap - De rol en betekenis van de kunstenaar in participatieve kunstpraktijken

De positie van kunst en kunstenaars in de westerse samenleving

Author

Rina Visser

Date

01 November 2018

De positie van kunst en kunstenaars in de westerse samenleving is de afgelopen decennia sterk veranderd.  Veel kunstenaars voelen zich maatschappelijk betrokken en zoeken naar aansluiting  bij de samenleving.  Participatieve kunstpraktijken zijn daarvan een goed voorbeeld. Bij deze kunstvorm werken kunstenaars samen met burgers in hun eigen leefomgeving. De kunstpraktijken zijn gericht op maatschappelijke vraagstukken. Burgers worden met inzet van verbeeldingskracht geactiveerd om te reflecteren op hun eigen situatie en tot een andere visie te komen. Het werkterrein van de participatieve kunstenaar wordt daarmee van atelier, theater of concertzaal naar de samenleving verplaatst.

Participatieve kunstpraktijken zijn zowel sociaal-maatschappelijk als kunst- gericht. Door deze nieuwe manier van werken komt de kunstwereld en de kunstenaar in een ander daglicht te staan.  Om deze veranderingen nader te kunnen vaststellen, zijn vijf participatieve kunstpraktijken in de Randstad onderzocht.

Uit het onderzoek blijkt dat ook de artistieke identiteit van de kunstenaar van invloed is op de inhoud en vorm van de kunstpraktijk. Sommige kunstenaars zijn gericht op het kunstwerk als eindresultaat, terwijl anderen het sociale proces van de deelnemers belangrijker vinden. Ook de invulling van de deelnemersparticipatie blijkt daarmee samen te hangen.    

Participatieve kunstenaars vervullen een nieuwe rol in de samenleving. Ze beschikken over vele kwaliteiten in hun faciliterende en verbindende rol als cultureel ondernemer. De huidige participatieve kunstenaar kan omschreven worden als een netwerkkunstenaar. De waardering door de kunstwereld voor deze vorm van kunst blijkt nog gering. Hedendaagse participatieve kunstpraktijken maken duidelijk dat een andere visie op (het concept van) kunst en kwaliteit nodig is.

_{De wijkverkenner, fotograaf Rob Overmeer}