Book
À la découverte de la Hollande dans les années 1760-1770
À La Découverte de la Hollande dans les années 1760-1770 : Pierre Famin, Emmanuel de Croÿ-Solre, François-César Le Tellier, Jean-Marie Roland de la Platière, Gabriel-François Coyer. Textes réunis et présentés par Madeleine van Strien-Chardonneau, Paris, Société française d’étude du dix-huitième siècle, 2019.
- Author
- Dr. M.M.G. van Strien-Chardonneau
- Date
- 01 October 2019
Deze bundel bevat beschrijvingen van reizen in Nederland uit de jaren 1760-1770 geschreven door zes Fransen. Deze periode kent een sterke toename van internationale plezierreizen: de Zevenjarige Oorlog is voorbij (1763) en het wegennet is sterk verbeterd. Holland is dan allang geen terra incognita meer. Al vanaf het einde van de 16de eeuw komen Franse reizigers af op wat de hertog de Rohan ‘het Hollandse wonder’ noemde. Zo schrijft Descartes aan een vriend enthousiast over Amsterdam: daar heerst vrijheid en zijn de zeden nog eenvoudig en onbedorven. Mede dankzij de hugenoten die er een veilige toevlucht vinden is deze kijk op Holland aan het eind van de 18de eeuw nog steeds springlevend en, ondanks een duidelijke economische terugval, blijft Holland buitenstaanders fascineren met zijn welvaart en zijn bijzondere karakter: een land door mensenhand gemaakt uit water en bovendien een van de weinige republieken in Europa.
Twee reisverslagen worden hier integraal uitgegeven. Pierre Famin (1760), groothandelaar in koloniale waren, geeft veel concrete details over openbaar vervoer en logies en laat zien hoe Hollandse kooplieden omgaan met hun buitenlandse relaties. De journalist Gabriel-Francois Coyer (1769), een kind van de Verlichting, is in Holland op zoek naar bijzondere staaltjes van moderne techniek, de geheimen van de koophandel en een goed openbaar bestuur. Bij vier andere reisverslagen hebben we een keuze gemaakt. Evenals Coyer is Roland de La Platière vol bewondering voor de republikeinse staatsinrichting, maar hij is niet van plan een maatschappij waarin burgerlijke waarden de norm zijn te idealiseren: met Hollanders heeft hij geen enkele affiniteit. Voor Emmanuel de Croÿ-Solre (1761) is Holland een idyllisch oord. Zoals een moderne toerist koopt hij allerlei typisch Hollandse producten: gravures, koffie, thee en snuisterijen uit Oost- en West-Indië. Het reisverhaal van de markies de Courtanvaux (1767) geeft een mooi beeld van zijn contacten met geleerden en eigenaars van belangrijke, vaak natuurwetenschappelijke, verzamelingen. Tenslotte concentreert een anonieme reiziger uit 1770 zich, zoals veel anderen, op de vakkundige aanpak van de strijd tegen het water, het kweken van bloembollen en de door hem bewonderde schilders uit de Hollandse en Vlaamse school.